In aanloop naar de komende NAVO-top bespreken meerdere lidstaten een aanzienlijke verhoging van hun defensiebudget. Waar het huidige NAVO-streefdoel op 2% van het bruto binnenlands product (BBP) ligt, pleiten vooral de Verenigde Staten voor een verhoging naar 5%. In Nederland heeft de Tweede Kamer recent een motie aangenomen die steun uitspreekt voor zo'n stap. Indien gerealiseerd, zou dit neerkomen op een jaarlijkse defensiebegroting van circa 60 miljard euro, tegenover de huidige 20 miljard.
Deze potentiële verdrievoudiging roept vragen op over de uitvoerbaarheid en noodzaak van zulke grootschalige investeringen. Nederland heeft de afgelopen jaren al aanzienlijke uitgaven gedaan aan militair materieel, waaronder nieuwe gevechtsvliegtuigen (september 2024), helikopters (oktober 2024), onderzeeboten (maart 2024) en fregatten (oktober 2024). Daarbovenop kwamen recent bestellingen van 3.000 vrachtwagens bij Scania en 3.000 jeeps bij Mercedes.
Tegelijkertijd kampt de Nederlandse krijgsmacht met een structureel tekort aan personeel. Er zijn momenteel tienduizenden openstaande functies binnen alle krijgsmachtonderdelen. Je kunt je afvragen of het verantwoord is om investeringen in materieel fors op te voeren zolang er onvoldoende personeel beschikbaar is om dat materieel te bedienen en onderhouden.
Mocht de verhoging daadwerkelijk wettelijk worden vastgelegd, dan zou Defensie jaarlijks over een vast bedrag van 60 miljard euro beschikken. Daarmee zou het ministerie van Defensie na Volksgezondheid de grootste uitgavenpost van de Rijksbegroting worden. De extra middelen zouden groter zijn dan die voor Onderwijs en de gemeentefondsen samen. De vrees is dat dit tot ondoelmatige bestedingen kan leiden, zeker als het budget jaarlijks verplicht moet worden uitgegeven.
Een ander aandachtspunt betreft de herkomst van de extra middelen. Een structurele verhoging van tientallen miljarden euro’s per jaar vraagt ofwel om forse belastingverhogingen, ofwel om bezuinigingen op andere departementen. Recentelijk is al door de VVD gesuggereerd dat sociale voorzieningen, zoals de bijstand, mogelijk onder druk komen te staan. Dergelijke verschuivingen in de begroting zouden gevolgen kunnen hebben voor kwetsbare groepen in de samenleving en raken ook bredere publieke voorzieningen.
Internationaal gezien is de druk op Europese NAVO-lidstaten toegenomen. De Verenigde Staten hebben, mede onder invloed van president Donald Trump, herhaaldelijk laten weten minder bereid te zijn de veiligheid van Europa grotendeels te financieren. Vanuit Amerikaans perspectief zouden Europese landen meer verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun eigen veiligheid.
Toch is niet iedereen overtuigd van het effect van extra Europese defensie-uitgaven. Er zijn geluiden dat landen als Rusland, met name president Vladimir Poetin, zich weinig zal aantrekken van de extra defensie-uitgaven. Daarmee rijst de vraag of hogere uitgaven automatisch bijdragen aan betere afschrikking of veiligheid.
Tot slot speelt ook de maatschappelijke bereidheid tot militaire dienst een rol. In een tijd waarin jonge generaties andere loopbaanambities hebben, is het de vraag in hoeverre voldoende nieuw personeel kan worden geworven om de ambities van een versterkte krijgsmacht te realiseren.
Hoewel brede versterking van Defensie op brede steun kan rekenen, blijft de discussie over de invulling, bestedingsdiscipline en maatschappelijke impact voorlopig onderwerp van debat.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten