PvdA-leider Job Cohen werd drie maanden vóór de Tweede Kamerverkiezingen gelanceerd door de PvdA als vervanger van Wouter Bos. Wouter Bos was té beschadigd geraakt door alle misstanden en dreigde een schietschijf van het CDA te worden tijdens de campagne. Omdat in het hele land de roep om een leider doorklonk werd Job Cohen uit de hoge hoed getoverd. Cohen leek in eerste instantie ook het beste antwoord op het falende leiderschap van Jan Peter Balkenende en in de peilingen schoot de PvdA omhoog van een schamele 27 zetels naar 34 zetels. Cohen leek de Messias van de sociaal-democraten te zijn geworden en eindelijk leek de PvdA weer de grootste partij van Nederland te gaan worden. Maar toen het verkiezingscircus pas echt losbarstte, bleek Cohen geen (of nauwelijks) tegenstand te kunnen bieden aan het verbale geweld van rechts. Met name PVV-leider en dictator in spe Geert Wilders en schoothondje Mark Rutte gaven flink op de PvdA af en Cohen leek daarop maar geen antwoord te hebben. En dat had hij ook niet moeten doen, want het resulteerde in het hakkelende optreden van Cohen bij de verschillende televisiedebatten. Die deden hem vervolgens de das om. De genadeslag was het terugnemen van een tweetal belangrijke thema’s uit het programma van de sociaaldemocraten, waardoor niemand echt meer wist waar hij met de PvdA aan toe was. Belangrijke vraag rijst nu: wat gaat Job Cohen nu doen?
Wat gaat Cohen nu doen, nu de oud-burgemeester van Amsterdam de hooggespannen verwachtingen niet waar heeft gemaakt? De weg naar het premierschap leek zo dichtbij; zo simpel en zo eenvoudig. Cohen had als burgemeester van Amsterdam een prima reputatie; zelfs in het buitenland. Het Amerikaanse weekblad “Time” riep hem uit tot beste burgemeester ter wereld en voor het eerst leek een burgemeester opgewassen tegen het etnische geweld in de stad. Cohen regeerde Amsterdam met harde hand en liet een rustige stad na. Vriend en vijand hielden van Cohen en dus leek de zet van Wouter Bos om plaats te maken voor Cohen een meesterzet.
Maar dat was het toch niet. Cohen mag dan een prima bestuurder zijn en over uitstekende leiderschapskwaliteiten beschikken; zoals de laatste jaren wel vaker had de PvdA weinig of geen antwoord op het geweld van rechts. In de plaats van bij zijn eigen verhaal te blijven, begon het roemruchte draaien van de PvdA weer en nam Cohen gas terug op het gebied van het te bezuinigen bedrag en het immigratiebeleid. Meteen in het eerste radiodebat begon Cohen al zijn excuses aan te bieden voor de fouten die hij tot dan toe had gemaakt. De PvdA verkeerde plotseling en staat van verwarring; Waar was die standvastige leider gebleven, waar vriend en vijand Cohen voor hield? Waar was die burgmeester van Amsterdam gebleven? Moest dit nou de nieuwe premier van Nederland worden? Cohen werd aangevallen vanuit de PVV en deels ook vanuit de VVD. Cohen had daar nauwelijks antwoord op. Waar SP-leider Emile Roemer heel Nederland plat kreeg met komische one-liners (en daarmee een belangrijk deel van de stemmen kreeg) en Geert Wilders bij elk onderwerp steeds weer zijn stokpaardjes onder de aandacht bracht, kon Cohen zijn draai maar niet vinden. Binnen de PvdA werd al gauw gedacht dat het verlies van 3 zetels mede te danken was aan de moeizame verhouding tussen Balkenende en Bos en het geruzie tussen PvdA en CDA in het laatste Kabinet Balkenende.
Job Cohen wist de schade tijdens de verkiezingsavond te beperken en redde het vegelijf van de PvdA op 30 zetels. Op zich een nette uitslag, in een land dat een forse ruk naar rechts had gemaakt tijdens de gemeenteraadsverkiezingen. Maar de oud-burgemeester van Amsterdam zag nog een kans om samen met VVD, D’66 en GroenLinks in één kabinet te zitten. Een combinatie die VVD-voorman Mark Rutte tijdens de verkiezingscampagne al ‘hoogst onwaarschijnlijk’ had genoemd. Met het ploffen van Paars Plus, zoals de combinatie van D’66, GroenLinks, PvdA en VVD heette, was meteen ook de kans verkeken voor de PvdA om mee te gaan regeren. Een combinatie met CDA en VVD zag Cohen (overigens geheel terecht) niet zitten. CDA en PvdA hadden elkaar 3 jaar naar het leven gestaan met het eeuwige geruzie tussen Bos en Balkenende, die elkaars bloed wel konden drinken. Ook konden Cohen en Rutte het niet eens worden over tal van zaken, zoals het rekeningrijden, de hypotheekrente-aftrek en de kilometerheffing. De besprekingen van Paars Plus strandden uiteindelijk op het te bezuinigen bedrag. Hoewel Cohen dat bedrag al tijdens de verkiezingscampagne had aangepast, bleek dat nog niet genoeg voor de VVD. De weg naar het minderheidskabinet wat Nederland vrijwel zeker nu gaat krijgen, was ingeslagen en PVV-leider en dictator in spe Geert Wilders rolde over de grond van het lachen. Hij was nu de lachende derde en dat was hij ook. De VVD serveerde de PvdA af met pek en veren. Cohen was met open ogen getrapt in de sluwe onderhandelingstechniek van VVD-vooman Rutte.
Is Job Cohen een goed leider? Ja, dat is hij. Kan Cohen Nederland uit het diepe dal trekken, waar het de laatste jaren in verzeild is geraakt onder de non-leiding van Jan Peter Balkenende? Ook hier een volmondig ja. Maar heeft Cohen de verkiezingen handig aangepakt? Nee, in geen geval. In de plaats van samenwerking te zoeken op links en een prima alternatief te bieden voor het oprukkende rechts, is links alleen nog maar verder verdeeld geraakt. Cohen kon de boze PvdA-stemmers, die vorige keer massaal waren overgestapt naar de SP, niet terugwinnen. Sterker nog; ze bleven bij de SP of gingen naar het nog veel linksere GroenLinks. Het succes van GroenLinks (van 6 naar 11 zetels) is ook te danken aan Femke Halsema, die zich er niet voor schaamde de PvdA toch ook een paar keer een flinke trap na te geven en de PvdA had daar (ook) geen antwoord op. Of in ieder geval onvoldoende. De linker vleugel van ons politieke spectrum is hopeloos verdeeld en kan maar geen antwoord geven op de verschrikkingen die CDA/VVD in samenwerking met de PVV de komende jaren voor ons in petto hebben. In de plaats uit te gaan van eigen kracht en van een eigen verhaal, verkoos de PvdA ervoor de rechter flank steeds weer aan te vallen. En dat moest het nou net niet doen; er zitten vrijwel geen kiezers aan de rechter kant die zouden overlopen naar de PvdA. Cohen had beter zijn best moeten doen om die ontevreden PvdA-stemmers die bij de SP waren gaan zitten, terug te trekken naar de PvdA. In de plaats zich daarop te richten, sloot hij de SP nog net niet uit van regeringsdeelname. Cohen weigerde de SP ook maar in de ogen aan te kijken. Pas vanochtend, toen Roemer de helpende hand reikte, wilde Cohen praten. Veel te laat. Maar meer dan bij praten willen Cohen en de PvdA nog steeds niet. Roemer wil een alternatief regeerakkoord schrijven om linkse CDA-leden te verleiden tegen het regeerakkoord met VVD en PVV te stemmen. Maar daarvoor is het feitelijk al te laat. Het gesprek tussen Cohen en Roemer moet worden gezien als een laatste stuiptrekking. Het rechtse kabinet met Rutte, Verhagen en Wilders komt er toch wel.
Een oppositierol kan eigenlijk alleen maar goed uitpakken voor de PvdA; ze hoeven even hun hoofd niet te breken over de zware maatregelen die Nederland de komende tijd staat te wachten. Het zullen impopulaire maatregelen zijn, waardoor de regering impopulair wordt. De kans voor de PvdA om te grijpen is om een goed alternatief te stellen, tegenover de verschrikkingen die Wilders en Rutte in petto hebben. De sociaaldemocraten moeten hun zegeningen tellen en veel harder gaan samenwerken met D’66, SP en GroenLinks. Tegelijkertijd moet de PvdA zich niet meer gaan richten op de rechtse kiezer. Die maak je niet bang met een Kabinet Rutte/Wilders, zoals Cohen dat in de campagne meerdere malen heeft geroepen. Die rechtse kiezer droomt alleen maar van een kabinet Rutte/Wilders. Alles wat Cohen tijdens de verkiezingen heeft gedaan, is die droom alleen nog maar laten uitkomen. Cohen moet zich richten op de weggelopen ontevreden PvdA-stemmer, die nu bij de SP of GroenLinks zitten. Of zelfs bij D’66. Want als je de statistieken leest, dan zie je, dat de twintig zetels die het CDA heeft verloren, vrijwel allemaal naar VVD en PVV zijn gegaan. Daar is dus voo de PvdA niks te halen. De PvdA heeft er niets aan om rechts aan te vallen. Rutte daarentegen, is de hele campagne uitgegaan van zijn eigen verhaal… van zijn eigen programma. Van zijn eigen kracht. En met die kracht trok hij vrijwel alle rechtse CDA’ers naar zich toe. Door een samenwerking met de PVV niet uit te sluiten, hield hij de rechtse VVD-kiezers aan zijn zijde. Natuurlijk is een samenwerking tussen PvdA en PVV ondenkbaar. Daarover verder geen discussie. Maar wat Cohen had moeten doen, is roepen dat hij de PVV niet uitsloot, maar een samenwerking erg lastig zal worden . ‘Hoogst onwaarschijnlijk’. Daarmee zou hij hetzelfde zeggen als Rutte, die een Paars Kabinet uitsloot, door te roepen dat een samenwerking met PvdA ‘hoogst onwaarschijnlijk zal worden’. Cohen sloot de PVV bij voorbaat al uit als coalitiepartner. Als je de slogan “iedereen telt mee” hanteert, dan komt dat niet echt geloofwaardig over.
Vraag is wat Cohen gaat doen, nu zijn missie om premier te worden, is gefaald. Beter is om van je fouten te leren en bij nieuwe verkiezingen te linkse kiezer terug te halen naar de PvdA. Want bij nieuwe verkiezingen gaat de hele VVD-winst vrijwel zeker over naar de PVV. Cohen heeft daar niets te zoeken. Alleen door het terugwinnen van de linkse kiezer kan Cohen het hoofd bieden aan wat straks wellicht dictator Wilders gaat worden. Als de PvdA op deze manier blijft doorgaan met stuntelen, dan wordt Wilders straks met het grootste gemak de grootste en dan zijn de rapen helemaal gaar. De PvdA moet weer de grootste op links worden en op deze manier het hoofd kunnen bieden aan het verbale geweld van rechts. Cohen en de PvdA moeten de vrienden niet meer op rechts gaan zoeken. Rechts aanvallen kost tijd en is vrijwel nutteloos. Natuurlijk moeten de verschillen benadrukt worden. Maar Wouter Bos heeft de traditionele PvdA-kiezer weggejaagd naar GroenLinks, SP en D’66. De belangrijke taak aan Cohen om die weer terug te halen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten