Vandaag werd bekend dat de Nederlandse banken Rabobank, ABN AMRO/Fortis, ING en SNS Reaal de Europese stresstest hebben doorstaan. 91 Europese grootbanken doorstonden deze test. Bij zo'n test wordt een scenario op de banken los gelaten waarbij de economie slecht draait, de aandelenkoersen erg laag staan, de werkloosheid omhoog schiet en de schulden bijna niet meer kunnen worden terugbetaald. Eigenlijk hetzelfde scenario wat zich iets meer dan 1,5 jaar geleden bij het intreden van de kredietcrisis voltrok. Banken kregen toen wereldwijde steun van de argeloze belastingbetaler voor 1.600 miljard dollar. De Nederlandse banken kregen daar omgerekend bijna 70 miljard euro van. Ter vergelijking: na de aardbeving op Haïti in januari dit jaar werd meer dan 100 miljard aan steun toegezegd. Er werden internationale topconferenties gehouden in nationale tv-acties. Maar meer dan een half jaar na dato is nog geen 2% van het toegezegde bedrag op de plaats van bestemming aangekomen. Er is nog geen huis opgebouwd en nog geen meter waterleiding aangelegd, voor schoon drinkwater. Hulpverleners zijn er nauwelijks meer aanwezig. Die waren 2 maanden na de ramp al weer vertrokken. De banken hebben de stresstest doorstaan. Met 1.600 miljard dollar steun aan belastinggeld mag dat ook wel. En dat geld komt nooit meer terug.
Als argeloze belasting betalende burger hoor je het je niet te doen, maar je gaat je op een dag als vandaag, met een dergelijk bericht toch een paar dingen afvragen: 1) Hoe werkt zo'n test eigenlijk? 2) Als die banken zo'n stresstest doorstaan, waar was die 70 miljard euro belastinggeld dan voor nodig? 3) Als je binnen jouw systeem 91 banken hebt, die eigenlijk niet failliet mogen gaan... wordt het dan niet eens tijd dat je je hele systeem wijzigt? 4) Is dit niet gewoon een zoethoudertje voor de boze belastingbetaler? 5) Waarom staan bij een wereldwijde economische ramp overheden direct klaar om 1.600 miljard euro over te maken op de rekeningen van dikke volgevreten bankmanagers, terwijl bij een humanitaire ramp nog geen 200 miljoen euro wordt overgemaakt? 6) Kan er niet even en bedankje vanaf?
De kredietcrisis begon op de Amerikaanse huizenmarkt. Banken leenden geld dat er niet was, aan mensen die het eigenlijk niet konden betalen. De hypotheek bestond uit een laag instapbedrag, waarna de rente en het af te lossen bedrag elk jaar opliep, tot drie keer het afgesproken instapbedrag. Vanwege de lage instapbedragen, dachten mensen dat ze meerdere huizen konden kopen en dat gebeurde ook. Een zwerver in LA had op deze manier 3 huizen op zijn naam staan en een student in Washington kreeg het voor elkaar maar liefst 5 huizen aan te schaffen met deze zogenaamde ‘sub-prime’-lening. Hoe meer leningen de banken verkochten, hoe hoger de bonussen van de bankmanagers en bankdirecteuren. Iedereen blij, zou je zeggen. Maar omdat de maandlasten ieder jaar toenamen, konden veel Amerikanen de schuldenlast niet meer aan. In het koopcontract stond echter de regel dat met het simpelweg inleveren van de huissleutel de bank eigenaar werd van het huis en dus de maandelijkse afbetaling stopte. Banken gingen er namelijk vanuit, dat ze die huizen wel weer zouden kunnen doorverkopen. Huizenbezitters leverden echter massaal de huissleutel in en gingen een of twee straten verderop in een huurhuis wonen, voor vaak de helft of minder dan een kwart van de maandlasten. NOS-correspondent Eelco Bosch van Rosenthal liet in het NOS Journaal een deurwaarder in Las Vegas zien, die een villa kwam opeisen namens de bank. Eenmaal bij de villa, bleek de daar wonende familie een paar uur eerder al met de noorderzon te zijn vertrokken. Toen er iets teveel mensen hun hypotheek niet meer kon betalen, ontstond de kredietcrisis. Banken zaten met steeds meer onverkoopbare huizen opgescheept. Ze waren dus slachtoffer van hun eigen succes. Het ging mis en voor het eerst sinds de (Nederlandse) uitvinding van de bank kwam het voor, dat banken geen geld meer in kas hadden.
Maar er was nog een probleem: Amerikaanse banken hadden de leningen in pakketjes gestopt en verhandeld op de internationale markten. Tegelijkertijd eiste de Amerikaanse overheid van buitenlandse banken dat zij die pakketten zouden investeren, anders mochten ze zich niet vestigen in de VS. Doordat ook buitenlandse banken deze leningen hadden gekocht, waaide een Amerikaans binnenlands probleem over naar de rest van de wereld. Dus ook naar Europa. Vervolgens sprongen alle overheden de banken bij met miljardeninvesteringen. En door die miljarden aan belastinggeld zijn wij dus met z’n allen eigenaar van één of meerdere woningen in de VS. U weet vast niet welk huis, want dat zullen de banken niet verklappen. Maar de banken hebben dus geld geïnvesteerd in een huis, waarvan ze vooraf al wisten, dat de hypotheek nooit zou worden terug betaald. Daarmee kunnen we de voorzichtige conclusie trekken dat we nu allemaal een huis in de VS bezitten. Waar zou u willen wonen in de VS?
Veel banken hadden (en hebben nog steeds) zich inmiddels zo diep geworteld in de samenleving, dat en faillissement van die bank ook het faillissement van een heel land kon betekenen. Niet alleen door het verlies aan banen (daar ligt een beetje volksvertegenwoordiger tegenwoordig al lang niet meer wakker van), maar omdat een groot deel van de vastgoedprojecten, aandelen, pensioenen en betaalrekeningen in handen waren van slechts een paar grote partijen. Banken waren (en zijn nog steeds) oppermachtig. De conclusie van de vandaag gepubliceerde stresstest is dus dat het hele economische stelsel in de EU rust op slechts 91 bedrijven, waarvan er – zo bleek uit de testresultaten vandaag – ook nog eens 9 wankel zijn. Heerlijk, hè, die marktwerking? Door deregulering en liberalisering hebben toezichthouders ook nauwelijks meer iets te doen. In Nederland bestaan er twee toezichthouders op de financiële wereld: de Autoriteit Financiële Marketen (AFM, een troetelkindje van de VVD) en De Nederlandsche Bank (DNB, een troetelkindje van de PvdA). Maar het wereldwijd was de stelling om de banken zoveel mogelijk met rust te laten; niet aankomen. Minder regels. Het liefst wilde de beleidsmakers helemaal geen regels meer voor banken. De toezichthouders moesten lijdzaam toekijken, hoe de banken steeds meer speelruimte kregen. Op deze manier hadden de banken de overheden in hun greep, toen de kredietcrisis uitbrak. De overheden pompten miljarden belastinggeld in de banken, die daarna rustig doorgingen met hun beleid. Alsof er niets gebeurd was.
Eigenlijk moeten we uit de vandaag gepubliceerde resultaten de conclusie trekken dat de stresstest een worst voor ogen is. Het is een zoethoudertje voor de woedende belastingbetaler; Die belastingbetaler eist actie van de Overheid na de miljardensteun en krijgt niet veel meer dan een lapmiddel met beperkte of helemaal geen waarde. Het is een farce; het stelt helemaal niks voor. De stresstest geeft de consument te schijnveiligheid dat het allemaal wel goed zit voor een toekomstige kredietcrisis. De indruk wordt gewekt dat de 91 (minus 9) banken een nieuwe klap wel aankunnen en een nieuwe kapitaalinjectie aan belastinggeld niet meer nodig is. Nou, dat willen we allemaal nog wel eens zien! De EU-stresstest wekt in indruk dat het allemaal wel goed zit bij een nieuwe kredietcrisis. Maar dat is het niet. Sinds het uitbreken van de kredietcrisis zijn er allerlei regels en wetten zijn aangenomen, die het handelen van de banken aan banden leggen. De toezichthouders die er al waren (AFM, DNB) hebben ook meer bevoegdheden kregen en dat is alleen maar goed. Maar wat is dan het probleem, zou je zeggen? Probleem is, dat er al regels waren voor banken en financiële instellingen. Maar die regels werden door de grote en machtige banken massaal aan hun laars gelapt. De grootbanken werden ook niet of nauwelijks gestraft voor het overtreden van de regels. In een normale wereld is iedereen, die zich boven de wet verheft, gewoon een ordinaire misdadiger. Misdadigers worden over het algemeen door de autoriteiten opgespoord en bestraft. Bij de bankdirecteuren lag dat toch iets anders. Ofschoon ze op een misdadige wijze hun macht misbruikten, was er (en is er nog steeds) geen overheid die tegen ze optreedt. Sterker nog; ze kregen een kapitaalinjectie van enkele honderden miljarden. En zolang er geen overheid ter wereld is, die de veroorzakers van de kredietcrisis aanpakt, gaan de banken rustig door waar ze mee bezig zijn. Immers: Niemand stopte ze. Door de kapitaalinjecties van de overheden hebben de bankdirecteuren niks geleerd van hun fouten. Sterker nog: zij zijn er van overtuig dat ze helemaal geen fouten hebben gemaakt. Bijkomend probleem waren de liberale denkers in de VS en de EU, die de regels als teveel overheidsbemoeienis zagen en daarom veel regels afschaften. George Bush Senior en ook zijn opvolger Bill Clinton schaften massaal bankregels af, onder druk van de machtige banklobby. Dus alle regels die nu in allerijl zijn opgesteld, verdwijnen straks weer als sneeuw voor de zon. Ook in de EU waren er commissarissen (en die zijn er nog steeds!), die alles maar aan de markt wilden overlaten aan de markt. Weinig overheidsbemoeienis en meer deregulering zorgt voor meer concurrentie en drukt de prijzen voor de consument. De kredietcrisis heeft nou juist bewezen dat deregulering en meer marktwerking absoluut geen voordelen voor de consument heeft. De zorgsector in Nederland (maar in bijvoorbeeld Zwitserland) en de energiesector zijn andere prachtige voorbeeld dat de grote denkers in Brussel er volledig naast zitten.
Als je regels maakt, dan moeten die regels ook worden nageleefd. Anders moet je de regels in de prullenmand werpen. En als het even kan, smijt je de vandaag gepubliceerde stresstest er achteraan.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten