Vroeger, toen ik nog een kleine lieve onschuldige jongen was, leerde mijn moeder me dat in het leven niets gratis was. “Alleen de zon en de maan zijn gratis”, zei ze,”Voor al het overige moet je gewoon betalen. Gratis bestaat niet.” En gelijk had ze. Althans... destijds. Want tegenwoordig zijn ook werknemers gratis, zo leerden we deze week, toen het Wereld Natuurfonds een persvoorlichter zocht. De nieuweling moest bereid zijn een half jaar gratis te werken. “Daarna zou er worden geëvalueerd en bekeken of het wel zinvol was om over te gaan tot een arbeidscontract, waarbij loon kwam kijken”,zo meende het Wereld Natuurfonds (waar directeur Johan van de Gronden jaarlijks 144.00 euro opstrijkt). Vrij vertaald kwam het erop neer dat de nieuwbakken werknemer na een half jaar zou worden ontslagen omdat hij niet voldeed en kon er een nieuwe persvoorlichter komen, die wederom een half jaar gratis te gaan werken, waarna ook die weer op straat zal worden gezet wegens disfunctioneren… enzovoorts.
Het initiatief van het Wereld Natuurfonds werd met gefronste wenkbrauwen ontvangen. De natuurorganisatie meende dat het niet anders kon, omdat er door bezuinigingen van de regering gewoon geen budget was voor een betaalde persvoorlichter. Bovendien, zo meenden ze, konden stagiaires van het HBO of de universiteit zo makkelijk werkervaring op doen, om op die manier weer wel door te stromen naar een betaalde baan. Als je de uitleg een paar keer over leest, dan zou je het ook nog gaan geloven. Maar de kritiek was niet van de lucht en dus besloot het Wereld Natuurfonds de vacature na één dag alweer in te trekken. Dat had de huidige persvoorlichter gedaan. Die had blijkbaar nog wel een betaalde baan.
Het initiatief van het WNF is natuurlijk laakbaar. Het is verwerpelijk en fout. Het is een vorm van moderne slavernij, waarbij de slaven van toen het nog beter hadden. Het is buiten alle grenzen van fatsoen, normen en waarden; wanneer iemand arbeid levert aan (in dit geval) een werkgever dan hoort daar wettelijk gezien gewoon een tegenprestatie tegenover te staan. Mensen werken namelijk om in hun levensonderhoud te voorzien en dat levensonderhoud is niet gratis. Wonen, werken, eten, drinken, kleding en warmte in de winter zijn de laatste jaren schreeuwend duur geworden. Het kan niet dat een werkgever van zijn werknemers gaat vragen om gratis voor hem te gaan werken… maar het gebeurt toch en steeds vaker. De huidige arbeidsmarkt is namelijk een werkgeversmarkt. Er zijn meer dan een half miljoen werklozen en dat worden er tot de zomer van 2014 niet veel minder. Ik hoef het u niet uit te leggen, maar doe het toch: In een arbeidsmarkt van vraag en aanbod waarbij de vraag naar arbeid lager is dan het aanbod van arbeid daalt de prijs van het arbeid en dat zijn salarissen. Kon je vijf, zes jaar geleden nog aan de slag tegen een redelijk loon waarmee je kon rondkomen en nog een beetje kon sparen; de meeste mensen die vandaag de dag nog een baan hebben mogen zich gelukkig prijzen. Die mensen die solliciteren wacht een vreselijk lot: gratis werken. Alsof mensen dan ook gratis kunnen wonen en leven.
Bij postbezorger PostNL zijn 11.000 postbodes ontslagen, om vervolgens weer via de achterdeur te worden aangenomen op een zelfstandigencontract. Ze moeten zich dan bij de Kamers van Koophandel registreren als zelfstandig ondernemer en krijgen een contact van PostNL dat zonder probleem kan worden ontbonden. In rond Hollands heet dat een wurgcontract. Ze zijn geen werknemer meer van PostNL maar zelfstandig ondernemer. Het gebeurde al in de bouwsector en nu is ook de zorgsector aan de beurt, met zorgconcern Sensire als triest dieptepunt. 8.000 mensen worden ontslagen, om vervolgens weer op een zelfstandigencontract te worden aangenomen. Veel van deze mensen weten niet dat het zelfstandig ondernemerschap inhoudt dat ze voor de Belastingdienst in een andere categorie vallen en dat daar dus niet alleen andere tarieven tegenover staan, maar ook andere verplichtingen. Verplichtingen die je als werknemer van PostNL, Sensire of een bouwondernemer geen omkijken naar hebt. Het is dan ook niet verwonderlijk aan te nemen dat dit een trend gaat worden: in de toekomst zullen steeds meer werknemers op een zelfstandigencontract bij een werkgever werken, in de plaats van een regulier arbeidscontract. PostNL, Sensire en de bouwondernemingen zijn nog maar het topje van de ijsberg. Ook in de IT sector doen zich al de eerste tekenen voor van werknemers die worden ontslagen en tegelijkertijd weer worden aangenomen op een zelfstandigencontract.
Werknemers hebben vaak geen keus. Ze kunnen niet zeggen dat ze niet gratis of tegen een zelfstandigencontract willen werken. Zouden ze dat wel doen en massaal tegen deze veramerikanisering van de arbeidsmarkt stemmen, dan zou deze praktijk heel snel afgelopen zijn. Maar uitkeringsinstantie UWV eist dat je een baan zoekt. Als het UWV navraag bij de werkgever gaat doen, dan zal die antwoorden dat hij best werk voor je heeft, maar dat jij geen zin hebt. Wat hij er waarschijnlijk niet bij vertelt, is dat je gratis of op een zelfstandigencontract moet gaan werken en dat je dus met de door de werkgever geleverde tegenprestatie niet in je eigen levensonderhoud kan voorzien. Het UWV vraagt daar ook niet naar, maar registreert dit als werkweigering en dus een korting op je WW-uitkering. Je zult dus wel moeten. Je bent blij dat je een baan hebt. Zoveel zijn er er niet.
Een zelfstandigencontract is makkelijker voor de werkgever, omdat het zonder overleg op elk moment kan worden onderbroken en bij contractbreuk geen maanden- of jarenlange salarissen moeten worden doorbetaald. Hooguit een paar duizend euro aan contractvergoeding. En daar betaal je als zelfstandige dan ook nog eens omzet- en winstbelasting over. Voor wie hier niet mee kan omgaan is deze arbeidsverhouding allesverwoestend. Mensen kunnen aan deze Amerikaanse oplossing kapot gaan. Maar helaas is dit niet veel meer of minder dan de toekomst. Vooral ook, omdat het vrije marktdenken in Nederland steeds meer de overhand neemt: alles vrijgeven, dat is goed voor de consument. Dat door de VVD zo hoog in het vaandel gehouden vrije marktdenken wordt nu zo ver doorgedreven, dat mensen er persoonlijk aan onderdoor gaan en dat kan toch niet de bedoeling zijn. Het staat leuk naar de aandeelhouders: “Kijk eens, hoeveel werk we kunnen verzetten met zo weinig mensen!” Aandeelhouders blij, want de winst per aandeel stijgt en de directie kan weer een mooie bonus tegemoet zien. Diezelfde directie werkt overigens ook op een zelfstandigencontract. In de nabije toekomst zal iedereen op een zelfstandigencontract werken.
Zo kan mijn moeder na de zon en de maan ook arbeid toevoegen in het rijtje gratis verkrijgbare artikelen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten