De 15-jarige Merthe Wuesthuis uit het Groningse Haren organiseerde afgelopen week een feestje bij haar thuis. Ze nodigde hiervoor al haar vrienden op Facebook uit, maar vergat daarbij aan te geven dat het om een privé feestje ging, waardoor één van die Facebook-vrienden weer andere vrienden uitnodigde en die weer andere vrienden, enzovoorts. Zo kwam het dat het erop leek, alsof 24.000 mensen naar Groningen zouden afreizen. Bestuurlijk Groningen was in rep en roer. Haren was slechts 9.000 inwoners groot en 24.000 bezoekers zou het dorpje niet aan kunnen. De gemeente deed een persbericht naar buiten en dat werd weer opgepakt door de immer sensatie zoekende media; zowel landelijk als internationaal. Merthe zal zich deze verjaardag nog lang blijven herinneren.
Op Facebook verschenen allerlei wilde berichten, die door het sensatie zoekende journaille nauwelijks werden onderzocht op waarheid. Daar, waar men wel tot diep in een ziekenhuis in Libië weet door te dringen als daar een 9-jarig jongetje ligt als enige overlevende van een vliegramp, of de gevaren van de dood trotseert om verslag te doen van de Arabische lente. Gevolg van dat niet nagaan op waarheid is een week lang ophitsende berichten op zowel televisie, radio, internet als in kranten, waardoor niet meer duidelijk werd wat nu wel waar was, en wat niet. Gevolg hiervan: mensen die kwaadwillende bedoelingen hadden, reisden eveneens af naar Groningen. En waar iedereen bang voor was, gebeurde dan ook: Haren veranderde in een oorlogsgebied. Het gevolg waren wereldschokkende beelden van plunderende jongen, die auto’s in de fik staken, in bomen gingen hangen, de straten vervuilden en alles afbraken wat op hun weg kwam. Schokkende televisiebeelden, waar het sensatie zoekende journaille bovenop zat, maar waar niemand wat mee deed. Beelden, die rechtstreeks uit de Arabische lente afkomstig hadden kunnen komen, waar de VN normaliter ruimte voor maakt in haar toch overvolle vergaderagenda. Het altijd zo rustige Haren was veranderd in een slagveld, waar zelfs mensen in elkaar werden geslagen.
Al dagen gaat het om de schuldvraag en inmiddels heeft iedereen daar een mening over. Hierbij valt op dat niemand eigenlijk de hand in eigen boezem wil steken: niemand wil echt aangeven dat zij hebben meegewerkt aan het ophitsen van berichten, waardoor journalisten over elkaar heen tuimelden om nog sensationelere berichten te publiceren. Logisch, want als de sensatiemedia de hand in eigen boezem steken, dan zullen zij moeten opdraaien voor de schade. Want mede door deze opruiende berichten werden jongeren met verkeerde bedoelingen onnodig geïnformeerd en op de verkeerde ideeën gebracht. RTL noch NOS willen toegeven aan hun opruiende berichtgeving; nee, volgens hen was het nieuws en hun beroep is nieuws verslaan. En die zin is geheel correct: hun beroep is nieuws verslaan, niet nieuws maken. In deze casus hebben de immer sensatie zoekende Nederlandse media zich verlaagd tot het bedenkelijke niveau van de voormalige Engelse tabloid News of the World, dat er ook niet voor terug deinsde haar eigen nieuws te maken, om vervolgens net te doen alsof het dit nieuws slechts verslaat. Niet voor niets filmden tientallen televisiecamera’s hoe op hol geslagen jongeren het hele dorp kort en klein sloegen, ramen ingooiden en een immens kabaal maakten. En het erge was, iedereen stond erbij en keek ernaar. Niemand stak een poot uit, waardoor het tuig gewoon haar gang kon gaan. Zelfs niet, toen een groep jongeren de lokale Albert Heijn in ramden en de hele winkel leeg plunderden; met name sigaretten en drank. En nog steeds voelt niemand zich verantwoordelijk; ook niet Facebook, die nu al meer dan 10 evenementen op haar naam heeft staan, waar mensen samenkomen en waar grote schade werd aangericht. Facebook wast zijn handen in onschuld; net als politie, justitie en het Nederlandse journaille. De gemeente blijft volhouden alles te hebben gedaan om de raddraaiers weg te houden c.q. tegen te gaan. Toch heeft de gemeente misschien wel onbedoeld meegeholpen aan deze mediahype. Want anders kan ik het ook niet omschrijven: het is een mediahype.
Mediahype, omdat in vergelijkbare gevallen in Duitsland, Frankrijk, Spanje en het Verenigd Koninkrijk ook hele wijken eraan moeste geloven. Ook hier kwamen duizenden feestgangers af op een ogenschijnlijk onschuldig verjaardagsfeestje, aangekondigd op Facebook. Ook hier maakten de organisatoren de ‘fout’ het feest niet als ‘besloten’ aan te merken, waardoor er een run ontstond op de sociale mediawebsite en heel veel mensen op het feest af kwamen. Gevolg van de massale feestgangers waren tientallen miljoenen euro’s schade, tientallen gewonden en honderden arrestaties. In alle gevallen werden de organisatoren echter voor de rechter gebracht en oordeelde diezelfde rechter dat de organisatoren aansprakelijk werden gesteld. Immers, zonder hun aankondiging was er niets aan de hand geweest. Zo mochten de organisatoren in Spanje opdraaien voor de schade aangericht in een villawijk, waarbij ook de villa van een Nederlands echtpaar volledig werd vernield. In Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk ging de rechter een stapje verder: hier werden de organisatoren veroordeeld tot 6 maanden gevangenisstraf, vanwege de ongenode gasten. Hier luidde het oordeel dat de organisatoren beter hadden moeten opletten, omdat ze redelijkerwijs hadden kunnen weten dat hun feestje door noch al wat gebruikers kon worden gezien. Facebook telt wereldwijd meer dan 900 miljoen gebruikers en dan is het vrij simpel om te worden opgemerkt. Jouw feestje komt namelijk voor al jouw Facebook-volgers in de agenda te staan en het is relatief eenvoudig om mensen toe te voegen aan dit evenement. Ook in Australië en de VS werden de organisatoren om deze reden hoofdelijk aansprakelijk gesteld; zij mochten persoonlijk opdraaien voor de aangerichte schade, die soms tot in de miljoenen beliep. In dat geval zouden ze wel twee keer nadenken voordat ze weer een bericht op internet zouden plaatsen.
En dit is nou juist de kern van het probleem: iedereen smijt maar wat op het wereldwijde web, zonder na te denken over de gevolgen. Blijkbaar moeten er extreem zware straffen worden uitgedeeld, alvorens de organisatoren gaan nadenken over wat ze hebben aangericht. De definitie van ‘vriend’ is de laatste jaren zeker met de komt van sociale media als Hyves, Facebook en Twitter een rekbaar begrip geworden. Op Facebook heb je geen vrienden. Vrienden zijn namelijk mensen die je ’s nachts op één uur kunt bellen met een probleem en die dan ook willen luisteren. Op Facebook heb je alleen maar namaak vrienden, want volgens de definitie van mijn oude opa kun je honderden vrienden hebben, maar is er slechts een handjevol daarvan een echte vriend. Echte vrienden kun je op één hand tellen, zei mijn oude opa (geb. 1901, overleden in 1995) altijd en hij had gelijk. Sterker nog: tot op de dag van vandaag heeft hij gewoon nog steeds gelijk. Facebook-vrienden zijn nepvrienden en het wordt tijd dat gebruikers zich dat gaan realiseren.
Verder gaande op voorgaande is er helaas maar één conclusie mogelijk en die is dat Merthe Wuesthuis op haar 16de verjaardag een cadeautje krijgt van het Openbaar Ministerie: zij is verantwoordelijk voor de aangerichte schade en zal deze moeten vergoeden. Natuurlijk is dit geen populair standpunt, want driekwart van Nederland is er inmiddels van overtuigd dat de relschoppers moeten opdraaien voor de aangerichte schade. Op zich een volkomen terecht punt, maar die raddraaiers waren er niet geweest als er geen bericht was geplaatst op Facebook en als de immer sensatie zoekende media er geen aandacht aan hadden besteed. Merthe moet leren wat voor gevolgen haar actie heeft gehad en dat kan alleen maar door haar aansprakelijk te stellen voor de geleden schade. Probleem hierbij is dat Merthe 16 jaar is en geen volwassene is. In dit geval worden dus haar ouders aansprakelijk gesteld voor de aangerichte schade. Een dergelijke straf zal een afschrikwekkende werking hebben op nieuwe initiatieven, want via Facebook kan het Openbaar Ministerie vrij eenvoudig achterhalen wie de organisatoren zijn en hen op deze manier opsporen en aanpakken. Alleen dan kan een herhaling van de ramp die zich afgelopen vrijdag in Haren voltrok, worden voorkomen.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten