Pagina's

zondag 27 januari 2013

Linkse idealen en linkse realiteit

Het gaat niet goed met het nieuwe VARA-programma De Wereld Leert Door, het universitaire broertje van De Wereld Draait Door. Het nieuwe televisieprogramma wordt uitgezonden op de late avond en trekt zelfs met kijkcijferkanon Matthijs van Nieuwkerk slechts 150.000 kijkers. Op hetzelfde moment stemmen meer dan een miljoen mensen af op Van Nieuwkerks VARA-collega’s Jeroen Pauw en Paul Witteman. Blijkbaar verandert niet alles wat Van Nieuwkerk aanraakt in een klomp goud, maar de presentator zelf vindt zichzelf blijkbaar helemaal geweldig. Inmiddels heeft hij de presentatie van het nieuwe DWDD overgelaten aan Diederik Jekel en houdt zich alleen nog maar aan de afspraak met de VARA om het aloude DWDD te presenteren. Voor wie het nog niet was opgevallen: Van Nieuwkerk en de VARA hebben een arbeidsconflict.

Het is inmiddels geen publiek geheim meer, dat de VARA diep in de buidel tast om Van Nieuwkerk binnen de gelederen te houden. Het salaris van het kijkcijferkanon, onlangs nog uitgeroepen tot televisieman van het jaar 2012, beloopt naar schatting tussen de 400.000 euro en de 0,5 miljoen. Met snabbels erbij liep dit in 2012 volgens het Algemeen Dagblad zelfs op tot 1,2 miljoen euro. In een tijd waarin de Nederlandse Publieke Omroep moet bezuinigen is dit natuurlijk veel te veel. Bovendien heeft minister Plasterk (PvdA) op 1 januari dit jaar een nieuwe wet ingevoerd, die de salarissen bij onder andere de Nederlandse Publieke Omroep (NPO) moet beteugelen. Mensen in loondienst van organisaties die al dan niet gedeeltelijk met overheidsgeld overeind worden gehouden, mogen niet meer verdienen dan de minister-president, zo’n 180.000 euro per jaar exclusief pensioenlasten. De wet is er gekomen onder druk van PvdA-voorzitter Hans Spekman, die leden bij zijn partij zag weglopen naar de SP omdat de PvdA niets deed aan de graaicultuur in de publieke sector. Spekman heeft inmiddels binnen zijn eigen partij schoon schip gehouden: graaiers als bijvoorbeeld Evelien Herfkens is de wacht aangezegd. Zij hoeven zich niet meer te vertonen binnen de PvdA. Onder die druk is bijvoorbeeld journalist Paul Witteman – al 150 jaar lid van de PvdA – teruggegaan in salaris naar een ‘keurige’ 192.000 euro. Ook topambtenaren en directeuren van goede doelenorganisaties is gevraagd genoegen te nemen met minder loon, want anders worden ook zij bedankt voor hun lidmaatschap. Onder de PvdA-leden die de wacht is aangezegd zorgde dit voor een golf van verontwaardiging; ging het partijbureau zich nu ook mengen in hun salaris? Het antwoord op die vraag is al even simpel als eenvoudig; wel als dit salaris met publiek geld wordt betaald. Een PvdA-lid die zelfstandig ondernemer is en een inkomen boven de balkenendenorm verdient, wordt de wacht niet aangezegd. Cabaretiers Youp van ’t Hek, Erik van Muiswinkel en Diederik van Vleuten mogen hun lidmaatschap dus gewoon behouden.

De actie van Spekman komt niet uit de lucht vallen: hij moest wel! Nog geen half jaar geleden was de Socialistische Partij van Emile Roemer de rijzende ster aan het politieke firmament. De SP kent al jaren dezelfde regels en richtlijnen, die Spekman nu (pas) binnen de PvdA invoert. Binnen de SP mag je als wethouder, Kamerlid, burgemeester, topambtenaar of gedeputeerde Statenlid (ministers heeft de SP nog nooit geleverd) maximaal 2.500 euro netto per maand verdienen; al het meerdere moet je afstaan aan de partijkas. Het heeft van de SP één van de rijkste politieke bewegingen van Nederland gemaakt, met een geschat eigen vermogen van 4,5 miljoen euro en een schitterend hoofdkantoor in Amersfoort. De SP was onder linkse kiezers mateloos populair en ging zelfs voor regeringsdeelname met de door diezelfde SP zo gehate VVD. De PvdA leek het af te leggen tegen de SP. Inmiddels is duidelijk dat de linkse kiezer de vrolijke Brabander Roemer niet zo zag zitten en ging voor de iets degelijker Diederik Samsom. De ledenaantallen bij de PvdA stijgen weer. Het is echter moeilijk te verklaren of dit komt door de saneringsoperatie van Spekman, of door de regeringsdeelname met ijzersterke PvdA-troeven als Diederik Samsom, Lodewijk Asscher en Jeroen Dijsselbloem. Mannen (helaas geen vrouwen!) die het erg goed doen bij de linkse kiezer. Toch heeft Spekman geleerd van deze les: de PvdA moet weer terug naar haar linkse idealen. Precies, linkse idealen. Want de linkse praktijk is toch wat weerbarstiger. ‘We vinden allemaal dat de ander teveel verdient, maar als wij hetzelfde krijgen willen we daar niet op worden gekort’. Dat is een dubbele moraal, geen links ideaal.

De overheid kan met het korten op megasalarissen in de publieke sector per jaar vier miljard euro besparen. Niet alleen op de NPO, maar ook op bijvoorbeeld salarissen van ziekenhuisdirecteuren en –managers. Maar ook de directeur van De Nederlandse Bank Klaas Knot moet achteruit in salaris van 450.000 euro naar 228.000 euro. Het moet de VVD toch als muziek in de oren klinken. Toch hoor je de liberalen daar nauwelijks over. Zij vinden dat salarissen onderhevig moeten zijn aan de markt: is de ambtenaar gewild en goed, dan mag hij best wat meer salaris verdienen. Een graaiende wethouder als Jos van Rey of een corrupt Statenlid als Ton Hooymaijers kan binnen de VVD gewoon. Opmerkelijk, omdat de VVD hoog van de toren blaast over het snijden in eigen vlees, houden ze hierover hun mond.

Plasterk heeft een klein troostprijsje ingelast voor mensen als van Nieuwkerk: hij mag nog vier jaar in een soort overgangsregeling. In die vier jaar tijd wordt zijn salaris alsnog afgebouwd naar het salaris van de minister-president. Maar de presentator pikt het niet dat hij straks nog maar een derde van zijn huidige loon krijgt en dreigt met overstappen naar RTL. In een interview met vakblad Broadcast Magazine vertelt de presentator openlijk over die mogelijkheid, als hij terug zou moeten in salaris. Wel nu, meneer Van Nieuwkerk: Als dat zou inhouden dat u een overstap zou moeten maken naar de commerciële omroepen, dan moet u dat maar doen. En neemt u dan Yolanthe Cabeau van Casbergen, Sacha de Boer, Sander Lantinga, Coen van Swijnbergen, Ruben Nicolai, Patrick Lodiers, Yvon Jaspers, Antoinette Hertzenberg, Jack van Gelder, Dominique Weesie, Paul de Leeuw en Jeroen Pauw maar mee. Het zijn kijkcijferkanonnen die een loon krijgen dat varieert tussen de 225.000 euro en 1,2 miljoen euro. Zouden deze grootverdieners echt allemaal overstappen naar RTL of SBS? In dat geval wordt het er nog druk!

Het Talpa-debacle heeft laten zien dat het aantal plaatsen in televisieland erg beperkt is. Jack Spijkerman was bij de VARA een kijkcijferkanon en elke zaterdagavond goed voor 3,2 miljoen kijkers naar zijn programma Kopspijkers. Na zijn overstap naar Talpa belandde Spijkerbaas in een zwart gat, waar hij nog altijd niet uit is. Spijkerman heeft inmiddels het etiket graaier op zijn voorhoofd geplakt gekregen en komt daar niet of nauwelijks meer vanaf. Ook sportpresentator Umberto Tan was bij de NPO een rijzende ster; tegenwoordig moet de best geklede man van Nederland het doen met een stoeltje bij betaalzender Sport Een en wat snabbels. Zoals eerder opgemerkt verandert niet alles wat Van Nieuwkerk aanraakt in een klomp goud, dus ook Van Nieuwkerk moet oppassen wanneer hij de overstap naar de commerciëlen waagt: hij zal, net als Spijkerman, het etiket ‘graaier’ op zijn voorhoofd geplakt krijgen en daar komt hij hoogstwaarschijnlijk nooit meer vanaf. Jeroen Pauw is door een arbeidsconflict met RTL vertrokken naar de VARA. De kans dat ze bij RTL de rode loper uitleggen als Pauw weer terugkeert, is dus vrij klein. Sacha de Boer zal nooit naar RTL gaan, want dan moet ze samenwerken met haar echtgenoot Rik Nieman. Dat gaat ‘m ook niet worden. Yolanthe Cabeau van Casbergen is bij de TROS nu niet direct een succesnummer, dus ook voor haar zal de rode loper bij RTL of SBS niet worden uitgelegd.

Zo gauw er een arbeidsconflict dreigt, dan gaat de presentator dreigen met een overstap naar RTL of SBS, vooralsnog de enige twee commerciële zenders in Nederland. Vaak zwicht de omroep in kwestie dan alsnog en gaat over tot het betalen van het geëiste megasalaris. Blijkbaar staat er bij de NPO niemand bij stil dat het aantal plaatsen bij RTL en SBS maar zeer vergankelijk is. Ook staat er niemand bij de NPO bij stil, dat een overstap naar de commerciële zenders best wel eens nadelige gevolgen kan hebben voor het imago van de presentator zelf, en niet voor de omroep. Het imago is nou eenmaal het handelsmerk van de presentator en als die kapot is, dan daalt de marktwaarde van de presentator. Als laatste staat er niemand bij de NPO stil, dat RTL en SBS moeten oppassen dat hun sterrenstal niet overvol dreigt te geraken. Ook al betalen RTL en SBS miljoenensalarissen+ ook zij zijn beperkt in wat ze kunnen ophoesten. Bovendien: de 'oude' sterren zullen bij RTL (bij SBS iets minder) de concurrentie moeten aangaan met sterren die het al heeft. RTL en SBS hebben ieder slechts 3 zenders en er zitten maar 7 dagen in een week, dus zeven keer drie kans om op prime time (tussen 2000u en 2100u) een televisiepresentator op te laten draven. Het is allemaal niet zo moeilijk, maar het besef is nog niet doorgedrongen. In tijden van drastische bezuinigingen, die ook de NPO treffen, zijn megasalarissen als die van Van Nieuwkerk gewoonweg niet meer uit te leggen.

maandag 21 januari 2013

Mislukking Fyra komt op het conto van de VVD

De problemen met de nieuwe hogesnelheidstrein Fyra stapelen zich met de dag verder op. Het is nu al zo ver gegaan, dat de Belgen hebben besloten de trein niet meer toe te laten op hun grondgebied en de Belgische spoorwegmaatschappij NMBS de drie bestelde treinen voorlopig in de ijskast heeft gezet. Afgelopen week donderde er bijna een trein helemaal uit elkaar, omdat het apparaat niet tegen de ijsvorming bleek te kunnen. Hadden NS en NMBS dit dan even over het hoofd gezien; dat het in hun land ook wel eens regende en sneeuwde? Vast staat dat fabrikant AnsaldoBreda er met de bekende pet naar heeft gesmeten. Een fout van de Italianen, maar zeker ook van de door de VVD zo heilig verklaarde marktwerking.

AnsaldoBreda heeft vanaf het begin al een bedenkelijke reputatie. Het bedrijf leverde zes jaar geleden twintig IC4 treinen aan de Deense spoorwegen. Afgezien van veel te late leveringen functioneerden de treinen niet goed, wat levensgevaarlijke situaties opleverde. De treinen negeerden rood sein en remden slecht. Inmiddels zijn de problemen nog steeds niet opgelost en de Denen hebben inmiddels weer de voorgangers IC3 weer op de baan gezet. Ook in Los Angeles ging de levering van trams helemaal mis; veel treinstellen kwamen nooit aan in de Amerikaanse miljoenenstad. In Washtington DC kregen de Italianen een megaorder voor de levering van metrostellen. Die kwamen er wel en gingen ook rijden. Maar daar bleef het bij. Net als bij de Deense treinen functioneerden ook de metrostellen niet echt naar behoren. In Nederland zou de Fyra in 2007 al gaan rijden. Door dezelfde leveringsproblemen bij AnsaldoBreda gingen de eerste treinen pas eind 2012 rijden; vijf jaar te laat.

Er is onder reizigers inmiddels behoorlijk wat irritatie ontstaan over het functioneren van NS Hispeed, de eigenaar van de Fyra. Die irritatie is geheel terecht, want hoewel het bedrijf NS Hispeed heet, zit er niet bijster veel vaart in de treinen die het in eigendom heeft. De vraag kan terecht worden gesteld waarom NS en NMBS niet voor weliswaar duurdere doch veel degelijker ICE trein hadden gekozen. Immers, vooral NS heeft al twee ICE treinen in eigen beheer en huurt er ook nog eens maar liefst 15 (!) van de Deutsche Bundesbahn. Er worden lijnen mee onderhouden tussen Amsterdam en Berlijn. NS heeft het apparaat dus in de praktijk kunnen testen en wat bleek; het Duitse ding voldeed gewoon aan alle eisen. Technisch was het apparaat in orde en het kon tegen een stootje; de befaamde Duitse degelijkheid. Siemens is een ervaren treinenbouwer; de Duitsers leveren al een groot deel van de Nederlandse vloot. Waarom dan toch kiezen voor dit Italiaanse experiment?

De Fyra is voor AnsaldoBreda compleet nieuw. De Italianen bouwden nog nooit eerder een hogesnelheidstrein. Dat zou verklaren waarom het ding zo spotgoedkoop was. De Italianen boden een treinstel aan voor iets meer dan 20 miljoen per stuk. Bijna de helft van wat een veel degelijker TGV of ICE trein kostte. De ICE, gebouwd door Siemens, kost 31 miljoen per stuk en de TGV van het Frans/Bitse GEC Alsthom komt dik aan de 40 miljoen euro per treinstel. Tegelijkertijd met de aanschaf van de Fyra kochten de Duitse spoorwegen 16 ICE-treinen voor het gezamenlijke bedrag van 500 miljoen euro. NS en NMBS kochten 19 treinstellen bij AnsaldoBreda voor 300 miljoen euro. Zouden de Hollanders en de Belgen dan beter hebben opgelet? Helaas. De Duitsers deden het beter, want de ICE treinen rijden nog steeds, terwijl de Fyra stilstaat. De Franse- en Britse spoorwegen rijden inmiddels al tientallen jaren vrolijk rond met de TGV en zijn opvolger AGV en ook daar is inmiddels weinig meer aan de hand: die apparaten rijden gewoon! Waarom?

Het antwoord op voorgaande vragen laat zich raden: de prijs. NS en NMBS moesten van de Europese mededingingsautoriteiten de opdracht openbaar aanbesteden. En daar gaat het steevast mis. Je moet durven kiezen voor kwaliteit, maar omdat de politiek toch altijd weer op de centen zit, durfden zowel NS als NMBS deze keuze niet te maken. Die keuze viel uiteindelijk op het goedkoopste product, en niet op een veel degelijker product. NS en NMBS waren bang voor de politiek en de populistische publieke opinie, die over hun schouders meekeek en zou gaan steigeren als journalistiek Nederland erachter zou komen dat beide bedrijven zouden hebben gekozen voor een duurder product. Een duurder product, dat wel zou worden gebouwd door een ervaren constructeur met een prima staat van dienst. Niet dat ik hier nu pleit voor het Siemens-product. Van mij had de order ook naar GEC Alsthom of zelfs naar het Canadese Bombardier mogen gaan. Let wel op: zowel Siemens, GEC Alsthom als Bombardier hebben een goede reputatie in het leveren van kwaliteit. Ze hebben kennis en ervaring op het gebied van hogesnelheidstreinen en er ook al een paar honderd in de wereld rond rijden. AnsaldoBreda wordt al sinds de oprichting in 2001 geplaagd door kinderziektes, hoog ziekteverzuim onder het personeel, leveringsproblemen en kwaliteitsproblemen. Toegegeven, Siemens, GEC Alsthom als Bombardier hebben die problemen ook gekend. Maar waar AnsaldoBreda vandaag de dag nog steeds worstelt, zijn de andere drie de problemen te boven.

Klein zijsprongetje maken we naar de ophef rond luchtvaartmaatschappij RyanAir, die spotgoedkoop vluchten aanbiedt. Verbouwereerd meldde KRO's Brandpunt dat de kwaliteit van de toestellen van Ryanair nogal te wensen overliet. De CDA-fractie in Eindhoven bemoeide zich er zelfs tegenaan. Maar waarom zo verbaasd? Je vliegt goedkoop; dus je krijgt een goedkoop product. Wijze les die we hieruit kunnen trekken: Nederlanders willen altijd voor het goedkoopste van het goedkoopste gaan. Goedkoop is niet altijd duurkoop en als je altijd voor de laagste prijs gaat, dan krijg je ook de laagste kwaliteit. Want ook voor een treinenbouwer geldt dat de winst of uit de lengte, of uit de breedte moet komen. Waarom kost een Fyra de helft van een ICE? Dat NS en NMBS met zulke grote prijsverschillen niet even achter de oren hebben gekrabd, is laakbaar, maar in eerste instantie de politiek aan te rekenen. Die durft niet te investeren in openbaar vervoer. Waarom loopt het in Zwitserland en Duitsland wel als een klok? Waarom durft de Nederlandse overheid niet te investeren in het spoor, maar investeert het wel miljarden in de aanleg van nieuwe snelwegen? Simpel: omdat de Zwitsers zich ervan bewust zijn dat, als het openbaar vervoer plat ligt, het halve land plat ligt en daarmee een groot deel van de economie. Maar maak dat de VVD maar eens wijs.

zondag 20 januari 2013

In de wandelgangen; de zoektocht naar een nieuwe leider voor Utrecht (en d66 natuurlijk)

Al dagen gaat het gerucht dat D66-voorman Alexander Pechtold gaat verkassen naar Utrecht, om daar burgemeester te worden. D66 is in Utrecht de derde partij en doet mee in de lokale coalitie met PvdA en GroenLinks. De laatste twee hebben altijd hun onvoorwaardelijke steun uitgesproken in de volkomen mislukte burgemeester Aleid Wolfsen. D66 ook, maar eiste in ruil daarvoor dat Wolfsen na zijn eerste termijn zou opstappen. Daarna moest er een D66’er op die post terugkeren. Dit zijn niet de woorden of bedenksels van mij, maar is gisteren bekend gemaakt door de Utrechtse stadszender RTV Utrecht. In de afspraken zou ook al een naam zijn genoemd en dat was dus Pechtold, die zich hiermee verzekerde van een baantje na zijn actieve carrière in de Tweede Kamer. Of het allemaal waar is, zal de tijd ons leren.

Pechtold is veruit de enige burgemeester die in Den Haag een mooie carrière wist te maken. De oud-burgervader van Ede-Wageningen redde D66 eigenhandig van de ondergang. Nadat hij mislukkeling Lousewies van der Laan opvolgde als partijleider klom D66 in de laatste twee verkiezingen van 2 naar 10 en van 10 naar 12 zetels. Van der Laan, een voormalige Europarlementariër die nog geen fatsoenlijk woord Nederlands over haar lippen kon krijgen en daarom maar een soort Nederamerikaans brabbelde, had D66 naar de grootste verkiezingsnederlaag aller tijden geleid en moest opstappen. Onder leiding van Pechtold kreeg D66 een steeds duidelijker smoel; van twijfelachtig links naar progressief rechts, ofwel VVD-light. Twijfelde VVD’ ers of VVD-stemmers die de VVD veel te veel een kopie vonden van de PVV (geef ze eens ongelijk) stemden massaal op de democraten, opgericht in 1966 door wijlen Hans van Mierlo.

Burgemeesters die het in politiek Den Haag gaan maken; het is geen goed huwelijk. VVD’er Ivo Opstelten was als burgervader van Utrecht maar zeker van Rotterdam een kei in zijn vak. Later werd Opstelten interim-burgemeester in Eindhoven en Tilburg, waar onrust was ontstaan door het opstappen van Ruud Vreeman (PvdA, Tilburg) en Alexander Sakkers (VVD, Eindhoven). Met zijn typerende diepe ingehouden stem wist Opstelten overal waar hij kwam de rust te terug te brengen. Waar Ivo kwam, keerde de politieke rust terug. Als minister van Justitie bakte Opstelten in de kabinetten Rutte I en het huidige Rutte II er tot nu toe maar bitter weinig van. Plannen moeten worden teruggedraaid of blijken gewoon onhaalbaar. Zo is er nog steeds niet meer politie op straat, maar moest Opstelten zelfs agenten ontslaan. Voorbeeld twee van een goede burgemeester maar falend minister is CDA’er Gerd Leers; als burgemeester van Maastricht een kei van een burgemeester. Geroemd en gelauwerd in vooral België en Duitsland, kreeg Leers iedereen op zijn hand toen hij de drugsoverlast in zijn stad aanpakte. In het Kabinet Rutte-Wilders I werd Leers minister van Integratie en faalde heimelijk in die taak. Onder druk van Geert Wilders moest hij allerlei plannen uitvoeren, waar hij als burgemeester van Maastricht nog tegen was. Geen gelukkig huwelijk dus. Maar het bekendste voorbeeld van allemaal is PvdA’er Job Cohen: door het gezaghebbende Amerikaanse opinietijdschrift Time Magazine tot twee keer uitgeroepen tot beste burgemeester ter wereld. Cohen wist orde en rust te bewaren in zijn stad, door niet met de harde hand te werk te gaan, maar groepen bij elkaar te brengen. Cohen schold nooit, werd nooit opgewonden of verviel in haat zaaien. Net als Opstelten bleef Cohen altijd rustig, wat hem de titel ‘meest fatsoenlijke man van Nederland’ opleverde. Die titel stelde echter niets voor: Cohen slaagde er niet in burgemeester van alle Nederlanders te worden. Hij had onvoldoende weerwoord op de destijds immens populaire Geert Wilders. Ook ontpopte de PvdA'er zich niet als oppositieleider maar die rol afstaan aan Emile Roemer van de SP. Het linkse geluid kwam niet meer vanuit de PvdA, maar vanuit de SP en de sociaaldemocraten kelderden in de peilingen. Toen daar nog maar 14 zetels van overbleven, besloot de partijleiding van de PvdA om Cohen af te zetten. Cohen moest plaatsmaken voor straatvechter Diederik Samsom.

D66-oprichter Hans van Mierlo had als doel een transparanter en eerlijker politiek te bedrijven. Weg met de achterkamertjespolitiek. Alles moest in het openbaar; de eeuwige transparantie. Geen burgemeester zou nog worden aangesteld door de koningin, maar zou worden gekozen. Het plan faalde. D66 blijkt net zo hard aan achterkamertjespolitiek te doen, als alle andere partijen. Zelfs de LPF, Trots op Nederland en de PVV, die toch ook moord en brand schreeuwden dat alles in het openbaar moest plaatsvinden, deden aan achterkamertjespolitiek. Des te pijnlijker was het dat de indiener van het gekozen burgemeestersplan, D66’er Thom de Graaf, een paar maanden na het sneuvelen van zijn eigen plan via diezelfde achterkamertjes burgemeester van Nijmegen werd. Nog pijnlijker is het – als de berichten van RTV Utrecht kloppen – dat diezelfde D66’ers via diezelfde achterkamertjes hun voorman naar Utrecht sturen.

Als Pechtold of überhaupt maar een D66’er de nieuwe burgervader (of moeder) van de Domstad wordt, dan zouden de berichten van RTV Utrecht toch op enige waarheid kunnen berusten. D66 heeft dan op zijn minst de schijn tegen; de democraten houden in dat geval hun geboorteakte dichtbij het vuur. De PvdA schijnt hierin een sleutelpositie te hebben; de sociaaldemocraten hebben de politiek in de Domstad al jaren stevig in handen. Om de overeenkomst uit te voeren moeten zij eerst hun partijgenoot Ronald Plasterk overtuigen. Dat lijkt op dit moment het minste probleem. De grootste partij in de Domstad is nog altijd GroenLinks en die lopen meestal mee met de PvdA.

Zouden ze bij D66 een vooruitziende blik hebben; zou de Pechtold-magie zijn uitgewerkt, zoals ook de Wilders-magie en de Rutte-magie hun langste tijd lijken te hebben gehad? Waarom de kip met de gouden eieren slachten, die Alexander Pechtold heet? Het gaat immers zo goed met D66! Zou er in de coulissen een opvolger klaarstaan? Omdat zowel Pechtold als D66 zelf niet willen reageren op de geruchten worden deze alleen maar hardnekkiger. Maar wie moet Pechtold opvolgen? Wie heeft dat charisma, die dossierkennis en dat leiderschap? Kees Verhoeven; de campagnestrateeg van D66? Technisch goed onderlegd en ook goede dossierkennis. Maar aan charisma ontbreekt het Verhoeven toch echt. Gerard Schouw? Idem. Sientje van Velthoven, de nummer 2 van de lijst en door journalistiek Nederland aangemerkt als politiek talent voor de toekomst? D66 en vrouwen aan het roer is in het verleden geen goed huwelijk geweest, getuige de leiding van Els Borst en de eerder genoemde Lousewies van der Laan. Wouter Koolmees, dan? Koolmees, die vlak voor de verkiezingen het moedige plan opperde om weer terug te keren naar de 40-urige werkweek in de plaats van 36 of 38 nu, kreeg de hoon van zo ongeveer heel Nederland over zich heen. Technisch goed onderlegd en ook wel deskundig; maar haalt het niet bij de inhoud. Voormalig journaallezeres Pia Dijkstra? De blonde Friezin geniet veel vertrouwen en is ook wel kundig, maar mist overtuigingskracht en eveneens charisma. In een debat met straatvechters als Wilders of Samsom moet ze haar meerdere in hen bekennen. Ze is te lief en bovendien vrouw; D66 en vrouwelijke lijsttrekkers is geen goed huwelijk.

Het wordt dus behoorlijke een zoektocht naar een nieuwe leider voor D66… of voor de post van burgemeester van Utrecht natuurlijk.

donderdag 10 januari 2013

Leve het liberalisme! Leve de vrije marktwerking! Leve de VVD!

Toen ik deze ochtend over de A59 tussen Waalwijk en Heusden reed, viel het me op hoe weinig verkeer er op de weg was. Normaliter was dit toch echt een stuk weg waar het verkeer iedere ochtend vast stond. Nu kon je er gewoon doorrijden. Een rechtgeaarde VVD’er zou trots zeggen dat ik lekker kon doorrijden, omdat de weg is verbreed. Omdat de VVD zoveel had geïnvesteerd in nieuwe wegen, waren er ook minder files. Logisch, zou je denken. Toch is dit een VVD-leugentje om eigen bestwil, want gemakshalve vergeet de VVD dat Nederland in een economische crisis zit en dat mensen door die crisis bij bosjes hun baan verliezen. Al die mensen die eerst in de rij mochten aansluiten op de A59 tussen Waalwijk en Heusden, staan nu in de rij voor een WW-uitkering, die eveneens onder druk van de VVD fors is versoberd.

Als mensen de wacht is aangezegd door hun werkgever, dat gaat dat over het algemeen met ingang van het nieuwe jaar: dus per 1 januari. Het is aannemelijker dat het op snelweg zo rustig is, omdat deze mensen gewoon hun baan kwijt zijn, dan dat het komt omdat de Brabantse VVD zoveel geld had gestoken in het opknappen van die snelweg. Wat dat betreft kan de VVD zich wel op de borst kloppen: mede door hun liberalisme hebben de banken en verzekeraars vrij spel gekregen, waardoor de huidige economische crisis kon ontstaan. Inmiddels zijn er door de huidige wereldwijde economische ellende in Nederland honderdduizenden banen verloren gegaan. Toch zijn er ook bedrijven die daar inventiever mee omgaan: Cap Gemini bijvoorbeeld.

Het IT-concern, dat mensen uitzendt die anderen moeten vertellen hoe zij het beter moeten doen, doet het zelf namelijk niet zo goed. De zaken gaan slecht; hoogopgeleide IT’ers worden steeds minder gevraagd, omdat er steeds meer van zijn. Nog niet zo gek lang geleden werd de schaarse groep beschikbare computerfanaten bedrijven binnen gelokt met peperdure reclames op televisie, internet en radio. Kon je een toetsenbord vasthouden (of wist je op z’n minst wat dat was), dan beloofden IT-bedrijven zoals Cap Gemini torenhoge salarissen, dure auto’s, laptop computers, zakenreisjes en niet te vergeten de eeuwige GSM van de zaak. De kranten en tijdschriften puilden uit van de personeelsadvertenties, waarin computerdeskundigen werden verleid toch zeker voor dit bedrijf te gaan werden, omdat het er zo leuk was. Voor Cap Gemini, maar ook voor andere IT-bedrijven. Gouden bergen werden beloofd; alsof de bomen in de hemel groeiden kon het allemaal niet op. Wist je een klein beetje hoe z’n apparaat werkte, dan kon je al een megasalaris tegemoet zien, met de nodige emolumenten. Er werden onder sollicitanten zelfs Porsches verloot. Bedrijven als KPN en Cap Gemini konden prijzen vragen die ze wilden; klanten betaalden het wel.

Die tijd lijkt nu voorbij. De noodzaak is er simpelweg niet meer. De ontwikkelingen in de IT zijn razendsnel gegaan; nog sneller dan ze toen gingen. IT is vertrouwder geworden; steeds meer mensen kennen hun wegen op het internet. Daar komt bij dat datzelfde internet steeds eenvoudiger is geworden: iedereen kan tegenwoordig met een paar simpele drukken op de knop een heel professioneel uitziende website in elkaar draaien en er is geen vakjargon meer nodig, om een computer op randapparatuur aan te sluiten. Steeds minder bedrijven zijn bang geworden voor dat scherm met een toetsenbord. Dat niet alleen: een kind van 3 kan tegenwoordig meer met een computer, dan een super hoogopgeleide IT’er met zeventien jaar werkervaring. Kinderen worden tegenwoordig met smartphone in de hand geboren. Tegenwoordig kan elk apparaat zonder al teveel moeite door elke mafkees aan het internet worden gehangen; tegenwoordig kun je zelfs je tandenborstel nog via internet inschakelen. Het Milienniumprobleem bleek niet zo’n groot probleem als gedacht; er gingen geen bommen af en er brak geen spontane oorlog uit. De noodzaak in de IT-sector is afgenomen; het aspect is verlegd naar mobiel internet. De IT’ers van toen zijn niet in staat te voldoen aan dat mobiele internet en dus mogen zij het pand verlaten. Van de glansrijke carrière die ze in die dure promotiecampagnes is beloofd, is tien jaar later niets meer over.

Ondertussen zitten bedrijven als Cap Gemini wel met een probleem: waar heen met dat overtollige peperdure personeel? Personeel, dat soms wel tot vijfduizend euro per maand bruto mee naar huis brengt. Alleen al aan werkgeverslasten kost deze medewerker dus bijna tienduizend euro, en dan moeten de emolumenten er nog bij opgeteld worden. Die leasebak, laptop, GSM en zakenreisjes moeten daar nog bij opgeteld worden. Gauw gerekend kost een IT’er die in de glorietijd is aangenomen meer dan twaalfduizend euro per maand, zonder dat de baas ook maar één cent heeft verdiend. De markt is vergeven van de zelfstandigen, die veel lagere prijzen kunnen vragen en veel sneller in actie kunnen komen. Cap Gemini bedacht als eerste een oplossing en die is – eerlijk is eerlijk – erg inventief. Het IT-concern vraagt de werknemers die eind jaren ’90 van de vorige eeuw zijn aangenomen om 10% van hun salaris in te leveren ten bate van de jongere collega's. Doen ze dat niet, dan staan ze straks bij een eventuele reorganisatie vooraan in de rij; hoog op de lijst. Dan is het dus einde verhaal. Het is dus slikken of stikken voor die mensen, die ooit werden verleid met torenhoge salarissen, dure auto’s, laptop computers, zakenreisjes en niet te vergeten de eeuwige GSM van de zaak. Die mensen zullen een salarisverlaging van 10% niet zomaar accepteren. Maar ze hebben geen keus en hun werkgever is de lachende derde.

Cap Gemini hoeft door de salarisverlaging namelijk geen reorganisatiekosten te betalen. Het hoeft niet naar de rechter om ontslag voor hun overtollig geworden peperduur personeel aan te vragen; het UWV staat buitenspel. Ze slaan twee vliegen in één klap: van de 400 medewerkers die 10% minder zal gaan verdienen, zal naar alle waarschijnlijkheid ongeveer 10% vrijwillig stoppen, omdat ze het niet eens zijn met de draconische loonsverlaging. De rest, zo’n 390 mensen, weet dat ze door de huidige economische ellende elders vrijwel zeker geen baan kan vinden vinden en accepteert de loonsverlaging schoorvoetend. Het viel me op, dat de grote baas van Cap Gemini vragen van journalisten over 10% aftrek van zijn loon handig pareerde, of gewoonweg niet beantwoordde. Dan weet je vaak al genoeg. Dat houdt maar één ding in: Cap Gemini hoeft op deze manier geen ontslagvergoeding te betalen voor overtollig geworden peperdure personeel.

Het valt te verwachten dat dit jaar meer bedrijven het voorbeeld van Cap Gemini zullen volgen. Binnen de IT-sector, maar zeker ook daarbuiten. Veel mensen zullen protesteren tegen deze verkapte vorm van reorganiseren, maar het helpt allemaal niks. Je kunt hooguit aan de rechter vragen deze plannen ongedaan te maken, want 10% loonsverlaging is wel erg veel. Maar veel mensen zullen de stap naar de rechter niet wagen, want iedereen is bang voor zijn baan. Ze weten dat, als ze op straat komen staan, ze helemaal geen loon meer hebben, maar slechts en jaartje WW. En die situatie kunnen ze met een duur huis, opgroeiende kinderen en een vriendenkring die eist dat ze zeven keer per jaar op vakantie gaat, natuurlijk niet hebben.

Leve het liberalisme! Leve de vrije marktwerking! Leve de VVD!

woensdag 2 januari 2013

Je kapitaal naar de Maan

Afgelopen nacht hebben de Verenigde Staten op het haar na een recessie ontlopen. Het had weinig gescheeld, of de politieke leiders van de VS hadden door hun eeuwige dwang om het vooral maar niet eens met elkaar te worden de hele wereldeconomie in een nog diepere recessie gestort, dan het nu al is. Een serie automatische belastingverhogingen werd vermeden, omdat Democraten en Republikeinen een akkoord hadden gesloten: de hoogste inkomens, dus de mensen met een jaarlijks inkomen van meer dan 450.000 dollar (7% van de Amerikaanse beroepsbevolking), kunnen over 2013 een hogere belastingaanslag tegemoet zien. Het was één van de speerpunten tijdens de campagne van Barack Obama en hiermee werd hij ook herkozen als president. Na het redden van de voltallige Amerikaanse auto industrie, de invoering van het MediCare systeem en het terugtrekken van de Amerikaanse troepen uit Irak en Afghanistan was dit de zoveelste belofte die Obama kon waarmaken. Alleen het sluiten van Guantanamo Bay wil nog steeds niet echt lukken.

Politieke ontwikkelingen in de VS lopen altijd een paar maanden tot een jaar vooruit op politieke ontwikkelingen in de rest van de wereld; met name in Europa en Japan. Wat in de VS gebeurd op politiek en politiek-economisch gebied, geschied een paar maanden later in Europa. Want ook in Europa zullen de hoge inkomen steeds vaker om een bijdrage worden gevraagd in het oplossen van de huidige economische crisis. Immers, de extreemrijken zijn tot nu toe aardig weggekomen met deze maatregelen. Omdat rechtse regeringen veel landen regeerden werd er tot nu toe niet of nauwelijks van hen wat gevraagd. De ommezwaai kwam vorig jaar in Frankrijk, toen het Franse volk de rechtse Nicolas Sarkouzy beu was, die cadeautjes uitdeelde aan rijke vriendjes en de schade vervolgens verhaalde op de midden- en lagere inkomens. Bij gebrek aan beter betrad de linkse Francois Hollande het Elise, onder andere met de belofte de rijken extra te zullen belasten: een superrijkenbelasting en dat sprak de meeste Fransen wel aan. Het liep anders, want het Franse Constitutionele Hof, het hoogste rechtsorgaan in Frankrijk, oordeelde dat de wet te discriminerend was en dus onwettig. Hollande kan opnieuw aan de slag, maar het is een kwestie van tijd voordat er een nieuwe versie van die wet komt, die nu wel aan alle eisen voldoet. Doet Hollande dat niet, dan zal ook hij na zijn eerste termijn geen tweede meer krijgen. Net als Sarkouzy.

Met de initiatieven van Francois Hollande en Barack Obama is echter wel een nieuwe trend gezet; de veroorzakers van de huidige economische ellende kunnen niet langer wegduiken achter VVD-achtige partijen, of presidenten. Ook Italië maakt grote kans over twee maanden een linkse regering te krijgen; de voormalige minister van Binnenlandse Zaken Pier Luigi Bersani maakt na de blunders van Berlusconi kans de nieuwe leider van Italië te worden. Ook de Christelijk-rechtse combinatie CDU/CSU en FDP in Duitsland lijkt zijn langste tijd te hebben gehad. De kans is groot dat de SPD plaats gaat nemen in de Bondsdag. In Nederland hebben we begin 2012 al een voorproefje gehad van de sluimerende volkswoede: waarom betalen de midden- en lagere inkomens de kosten van de crisis en ontkomen de hogere inkomens? De PvdA kopieerde het SP-programma en dwong bij de formatie hogere belastingtarieven af voor de hogere inkomens. ‘Nivelleren’ werd het werkwoord van 2012: tot woede van veel VVD’ers sprak PvdA-voorman Hans Spekman de magische woorden ‘nivelleren is een feest‘ uit. Ondertussen had de VVD wel ingestemd met diezelfde nivellering. VVD en nivelleren; een jaar geleden had iedereen je nog uitgelachen als je dat in één zin propte. Nu is het gewoon werkelijkheid.

De Franse acteur en multimiljonair Gérard Depardieu vluchtte onlangs van Parijs naar net over de grens in Wallonië, België. Hij wilde geen extra belasting betalen. Ook de eigenaar van het Franse modeconcern LVMH, Bernard Arnault, werd in de Franse nationale pers met de grond gelijk gemaakt toen hij aankondigde zijn Franse staatsburgerschap in te willen leveren voor een Belgisch. Omdat de Fransen hiertegen heftig protesteerden (protesteren, zoals alleen Fransen dat kunnen) zag Arnault hier vanaf. Maar er was ondertussen wel een trend ingezet: je kunt hard rennen, maar het is onmogelijk je te verstoppen. Iedereen zal moeten meebetalen aan het oplossen van deze crisis; ook Depardieu ontkomt er niet aan. Depardieu heeft namelijk twee details over het hoofd gezien: België heeft een net zo socialistische regering als Frankrijk en… een Europese regel bepaalt dat je belastingplichtig bent in het land waar je arbeid uitvoert. Dus als hij in een Franse film komt opdraven, dan is hij net zo belastingplichtig als wanneer hij nog gewoon in Parijs was blijven wonen.

In Nederland heeft de regering als eerste wapenfeit van 2013 de hoge inkomens in de (semi) publieke sector aan banden gelegd. Voortaan mogen mensen die werkzaam zijn in overheidsdienst of organisaties, die met belastinggeld overeind worden gehouden, niet meer verdienen dan 130% van het ministerssalaris. Geen miljoenenbonussen meer en de ontslagvergoeding mag niet meer bedragen dan 75.000 euro. Deze wet is nauwelijks ingevoerd, of de PvdA werkt alweer aan een nieuwe wet: de 130% moet worden verlaagd naar 100%. Het staat in het regeerakkoord, dus de VVD zal hiermee (moeten) instemmen en in de Eerste Kamer zal de SP hier ook mee akkoord gaan, dus daar is ook een meerderheid. De SP moet wel; het komt uit hun eigen verkiezingsprogramma.

Het speelkwartier voor de extreemrijken is voorbij. De roep om de hogere inkomens ook een bijdrage te laten leveren klinkt steeds harder en die roep is gehoord door Francois Hollande, Barack Obama en Diederik Samsom. Succes wordt niet bestraft, zoals VVD'ers pogen te roepen; je moet gewoon mee dokken. Het kan simpelweg niet anders, want de midden- en lagere inkomens zuchten onder de lastenverzwaringen, terwijl extreemrijken uit konden zien naar lastenverlichtingen. Dit beleid verder doorzetten zou tot een volksopstand leiden en dat kan geen enkele politicus aan. De nieuwe Europese minister van Financiën, PvdA’er Jeroen Dijsselbloem, heeft al aangekondigd de banken nog verder in bedwang te willen houden. Mensen als Depardieu en Arnault zouden kunnen vluchten uit België naar Italië of Duitsland; maar ook daar worden de teugels strakker aangetrokken. Nieuwe belastingverdragen met Zwitserland en Luxemburg staan ook een vlucht naar die landen in de weg. In de toekomst zou je met de kapitaal dus hooguit nog naar de Maan kunnen. Probleem is dat de mens zich daar vanaf 2023 ook al wil vestigen...