Mensen die ouder zijn dan 30 jaar kunnen het zich waarschijnlijk nog wel herinneren: honderden zo niet duizenden vaten zwaar chemisch afval die in de jaren 60 en 70 waren gedumpt in de Vogelmeerpolder, in Amsterdam Noord. Drie jaar later begon de grootste bodemsaneringsoperatie in de Nedderlandse geschiedenis: het zou maar liefst 23 jaar duren vóór alle rommel was opgeruimd. Niet alleen in tijdsduur was dit dit de grootste bodemsaneringsoperatie ooit, ook uitgemeten in kosten. Na en jarenlange discussie en protesten door onder andere linkse politieke partijen, milieugroepen en lokale verenigingen besloot de regering dat de kosten voor deze operatie moesten worden verhaald op de bedrijven die de vaten daar hadden gedumpt: Philips Duphar en Shell. De overheid moest zijn gelijk halen via de rechter: het oordeelde dat “de vervuiler moest betalen” en de rechter stelde de Overheid in het gelijk.
Dat de vervuiler betaalt is mede door de linkse politieke partijen van toen (veel van hen zijn inmiddels opgegaan in GroenLinks of PvdA) een veel gehoord begrip geworden. En daar is ook niets mis mee: als je iets kapot maakt, dan moet je dat ook herstellen. Dat geldt voor auto ongelukken, brandschade en het toebrengen van al dan niet ernstig lichamelijk letsel. In dat laatste geval zijn er schadevergoedingen in het leven geroepen. Meer dan driekwart van de gevallen wordt afgedaan via de verzekering, omdat voor een normaal mens de schade uit eigen zak niet te betalen is. De rest wordt afgehandeld via het strafrecht: vandalen die schade aanrichten worden – wanneer de politie weet wie het is – opgepakt en kunnen een boete betalen. De amokmakers mogen tegelijkertijd de door hen aangerichte schade herstellen.
Probleem is alleen wel dat voor de huidige financiële sector blijkbaar andere regels gelden dan voor Philips Duphar en Shell destijds. Vandaag de dag worden er niet zomaar meer vaten zwaar chemisch afval in een natuurgebied gedumpt, maar nutteloze Amerikaanse rommelhypotheken de wereld rondgepompt. Leningen, bestaan de uit geld dat die bestaat, die zijn verstrekt aan mensen, die het eigenlijk niet kunnen betalen. Nu dat geld ergens moet worden opgehaald, gaan de verstrekkers van dat geld massaal over de kop en schiet de belastingbetaler te hulp om de banken niet te laten omvallen. Immers, de banken hebben een dermate machtige positie verworven dat het hele land kapot gaat als één van die banken het loodje zou leggen. Het is daarom goed dat het Holland Financial Center is opgeheven. De banken zijn simpelweg te groot geworden. Hele overheden zijn inmiddels afhankelijk van die banken; Cyprus, Luxemburg en Zwitserland hadden nooit bestaan zonder de bancaire sector. Ook de Londense City blijft overeind staan omdat daar gunstige belastingregels gelden voor banken, bedacht door de inmiddels overleden oud-premier Margeret Thatcher. De amokmakers zijn te groot om failliet te laten gaan; te machtig om de immer falende bestuurders aan te pakken. Bestuurders, die banken failliet laten gaan voor eigen gewin (Wat heet: ze ontvangen vaak nog een bonus ook), waarna de belastingbetaler kan opdraven om de bank te redden. Het ontbreekt de politiek momenteel aan daadkracht om de bankensector aan te pakken. De financiële sector, die in beginsel verantwoordelijk is voor de huidige economische malaise. In de plaats van de vervuiler betaalt, helpt de belastingbetaler de financiële sector nog een extra handje de boel nog een extra te vervuilen. Wat destijds in de Vogelmeerpolder gebeurde, gebeurde een paar jaar later in de financiële sector maar die schade is nog steeds niet hersteld. En waarom? Omdat het de politiek net als destijds ontbreekt aan durf.
Dus toen PVV-leider Geert Wilders deze week in een toespraak alle belastingverhogingen opsomde, moest ik even denken aan die natuurramp in de Vogelmeerpolder, die in 1980 aan het licht kwam. Wilders maakte in zijn toespraak gehakt van de verkiezingsbeloften van de VVD, die belastingverlagingen beloofde maar na de verkiezingen juist de belastingen verhoogde. De crisis wordt door de VVD afgewenteld op de burger, zo stelde Wilders en daar heeft hij nog gelijk in ook. Wat Wilders niet opmerkte in zijn toespraak was dat de belastingverhogingen nodig zijn omdat er een economische ellende is in Nederland en de overheid dus moet bezuinigen. Die crisis is in beginsel veroorzaakt door de financiële sector en zo is het cirkeltje weer rond: de financiële amokmakers hoeven nog steeds niet te betalen voor de schade die zij hebben veroorzaakt. Geen vandaal is opgepakt, ofschoon we weten die het zijn. We kennen hun naam en weten hoe ze eruit zien. We weten in veel gevallen zelfs waar ze wonen! Maar en er is geen politicus die ze durft aan te pakken. PvdA’er Jeroen Dijsselbloem deed een paar weken gelden een moedige poging, door te zeggen dat de oplossing voor de Cypriotische crisis model stond voor de overige landen die moeten worden gered van de ondergang. Dijsselbloem liet in een moedig interview weten dat in de toekomst spaarders en aandeelhouders moeten opdraaien voor de verliezen bij de bank. Immers, zij profiteren het meest als de bank met belastinggeld wordt gered. Gevolg van Dijsselbloems uitspraak: euro hard onderuit, rente op Nedrlandse staatsleningen omhoog, Dow Jones Index onderuit en keiharde commentaren vanuit internationale kranten als New York Times, Wall Street Journal en Financial Times. Die willen blijkbaar graag dat de banken worden gered met belastinggeld. Inderhaast nam Dijsselbloem zijn woorden dan maar terug.
Dijsselbloem is een moedig man: hij wilde de banken aanpakken; de vervuiler laten betalen. Maar dat gebeurt voorlopig niet. Daarvoor zijn de banken te machtig. Niet alleen in het creëren van banen, die ze zomaar eens zouden kunnen afpakken als er strengere wetten tegen hen worden ingevoerd. De banken zijn door de ontelbare overnames in de jaren ’90 van de vorige eeuw voor even ontelbare miljarden ook veel te machtig geworden. Als laatste kan Dijsselbloem met zijn uitspraak in ieder geval één toekomstige werkgever van zijn lijstje schrappen: geen bank die hem zal aannemen.
De vervuiler betaalt niet; die gaat vrijuit.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten