Lik op stuk

Voor veel hulpverleners is de jaarwisseling geen gelukkige tijd. Iedere jaarwisseling opnieuw worden zijn bekogeld met flessen, stenen en vuurwerk. Ook worden ze geschopt, geslagen en uitgescholden. Allemaal door dronkaards die zichzelf even niet in de hand hebben. De meesten van die dronkaards zijn zover heen dat ze niet door hebben wat ze aan het doen zijn. Zij worden opgepakt en mogen de rest van de jaarwisseling in de cel doorbrengen. De volgende dag worden ze wakker in een politiecel en hebben ze geen idee waarom. Ze zijn immers weer bij hun positieven en krijgen dan te horen wat ze die nacht ervóór hebben gedaan. Daarna mogen ze niet naar huis, maar moeten wachten op een proces. Dat houdt in nog eens een paar dagen de politiecel in, totdat het proces heeft plaatsgevonden. Dat kan niet direct op 1 januari, maar een paar dagen later. Op de dag van het proces spreekt de rechter direct vonnis, waartegen geen hoger beroep mogelijk is. De straffen zijn zwaar. Hoger dan normaal.

Geweld tegen hulpverleners is niet te tolereren, vindt de rechter en veroordeelt een man voor het gooien van een bierflesje tot 10 maanden cel. Een ander man heeft een trap uitgedeeld aan een agent en mag 4 maanden brommen. Een jonge vrouw van iets over de twintig heeft een bevel van de politie om te vertrekken niet opgevolgd en bleef de politie uitdagen haar te arresteren. Dat gebeurde ook en ook zij mocht een maand brommen. Allemaal hebben ze bij de volgende jaarwisseling een gebiedsverbod. Het is slechts en greep uit de tientallen vonnissen die deze week zijn uitgesproken naar geweldplegers. De rechters legden tijdens deze supersnelrecht procedures zware en hoge straffen op aan de daders.

Bij de vorige jaarwisseling ging dat wel anders. Toen legden de rechters lagere straffen op aan de vandalen. Het zorgde voor een storm aan verontwaardiging vanuit de maatschappij en kritiek vanuit de politiek. Er moest harder worden gestraft, want anders zouden de daders het nooit afleren. De meeste rechters volgden die kritiek en dus werden de daders nu extra hard gestraft. De politiek had de wet immers zo veranderd dat de rechters nu wel moesten volgen en dat gebeurde ook. De maatschappij was blij. De politiek was blij. De minister van Veiligheid en Justitie noemde het zelfs een succes. Advocaten waren minder blij, want zij hadden nauwelijks tijd om dossierstukken door te nemen en met hun cliënt te praten. Op deze manier konden ze hun cliënt nauwelijks verdedigen. Ook omdat er geen hoger beroep mogelijk is in supersnelrechtzaken staan zij buitenspel. Zij moeten machteloos toezien hoe hun cliënt wordt veroordeeld.

Het heeft bijna iets weg van een showproces. Vonnissen die aan de lopende band worden uitgesproken en advocaten die daar maar bijstaan alsof ze niet bestaan. Het zijn taferelen die we kennen uit politiek instabiele en onderontwikkelde landen, evenals geleide democratieën en dictatoriale regimes. Voor het oog van de wereld krijgt de verdachte een eerlijk proces, maar feitelijk is het vonnis al geveld. De verdachte staat erbij en kijkt ernaar. Advocaten roepen nog wel iets, maar de rechter is daar doof voor. De verdachte is geen verdachte. Hij is schuldig en dient per direct te worden opgesloten. Voor ondermijning van de staat. Voor de buitenwereld wordt daar ook nog eens een aanklacht aan toegevoegd waar de Westerse wereld tevreden mee zou zijn: belastingfraude, diefstal of terrorisme. Vooral die laatste aanklacht wordt te pas en te onpas toegevoegd aan aanklachten. Want de Westerse wereld heeft nou eenmaal besloten dat terroristen geen plaats hebben in de maatschappij. Zij dienen te worden opgesloten. Hoge straffen. Maar ook voor deze aanklacht wordt in die landen supersnelrecht gesproken. Camera’s en andere media mag daarbij aanwezig zijn.

Het gebeurde inmiddels talloze mensen; van de leden van Pussy Riot tot Julia Timosjenko. Zij werden allemaal uitgeschakeld en door ze voor langere- of korte tijd in de cel te zetten. Tot ontsteltenis van de Westerse wereld, waaronder ook Nederland. Het kon allemaal niet. Het ging tegen alle normen en waarden in. De Westerse wereld begon zelfs met mensenrechten te zwaaien. Die processen waren door de politiek georkestreerd. De rechters moeten onafhankelijk zijn en niet worden gestuurd door de dan heersende president. Een advocaat moest zijn cliënt kunnen verdedigen. De verdachten moesten – hoe erg hun daad ook – een eerlijk proces krijgen. Talloze wereldleiders liepen de deur plat in China, Rusland, Oekraïne en andere politiek nogal discutabele regimes of met een nogal discutabel rechtssysteem om ze te van te overtuigen deze mensen beter te berechten. De regimes antwoordde dat buitenlandse regeringen zich niet mochten bemoeien met binnenlandse aangelegenheden. Volgens hen waren de rechters echt onafhankelijk, maar in de Westerse wereld werd daaraan getwijfeld. Maar vooral Rusland en China wijzen de Westerse wereld dan maar al te graag op bijvoorbeeld Guantanamo Bay, een stukje niemandsland in het Caraïbisch gebied waar mensen zonder vorm van aanklacht of bewijsstukken al bijna twaalf jaar vast zitten. Voor hen nog altijd geen eerlijk proces. Geen advocaat die ze mag bijstaan. Ze zitten daar vast omdat de Westerse wereld ze verdenkt van terrorisme. Maar bewijs daarvoor is na twaalf jaar nog steeds niet geleverd.

De link met het supersnelrechtsysteem is zo gelegd. Zeker nu er deze jaarwisseling stevigere en hardere straffen zijn opgelegd: net als in landen met een nogal twijfelachtig rechtssysteem hebben ook hier geen kans om hun cliënt voldoende bij te staan. Nu het zo succesvol is zullen er binnenkort stemmen opgaan om het systeem uit te breiden. Dan worden niet alleen verdachten van de nieuwjaarsnacht opgepakt, gearresteerd, in de politiecel gezet en via supersnelrecht een aantal maanden de gevangenis ingesmeten. Dan worden ook andere vergrijpen die worden gepleegd gedurende het hele jaar via supersnelrecht veroordeeld. Lik op stuk beleid heet dat. Geweldig beleid, vindt de VVD. Ook de PVV zal dit toejuichen en het initiatief nemen tot een forse uitbreiding van het systeem. Nu het systeem succesvol is en zijn uitwerking heeft bewezen zal de maatschappij het met e PVV en VVD eens zijn en dus zal er over een paar jaar in veel meer zaken snel vonnis worden gesproken. Zonder advocaat, zonder aanklacht en zonder verdediging.

Maar een proces waarin een advocaat zijn cliënt niet of nauwelijks kan verdedigen is geen proces. Hoe erg het vergrijp ook is; een verdachte moet zichzelf altijd kunnen verdedigen. Wanneer dat niet meer mogelijk is, is het beroep van advocaat een uitstervend beroep. Immers bepaalt de politiek de strafmaat. Een verdachte is geen verdachte meer, maar al schuldig voordat de rechtszaak goed en wel is begonnen. Je bent schuldig totdat het tegendeel bewezen is. De verdenking is al genoeg. Bewijsmateriaal is niet meer nodig. Het is een juridische show vergelijkbaar met rechtszaken uit landen waar een nogal discutabel rechtssysteem heerst. Een systeem dat tot voor kort nog massaal werd veroordeeld door diezelfde Westerse wereld, waaronder dus ook Nederland! Nu doen we het zelf hier ook.

En dat is een zorgelijke ontwikkeling.