Soms is politiek gelijk aan hogere wiskunde. Het is een intrigerend maar voor buitenstaanders onbegrijpelijk schaakspel waarbij de spelers haast verlicht zijn al enkele zetten vooruit te denken. De beste schakers ooit zijn niet Karpov, Kasparov, Jan Timman of Hans Böhm, maar die politici die het politieke schaakspel het beste beheersen. Voor de rest van Nederland rest het analyseren van het spel als alle zetten zijn gedaan en er een patstelling of een schaakmat is behaald. Schaken is dermate interessant omdat het denken in de toekomst is. Behalve het dagelijkse weerpraatje komt niet zo dichtbij in de toekomst kijken als het schaakspel. Het is de basis van zo ongeveer alles wat met het kijken in de toekomst te maken heeft: wat gaat ik doen als de tegenspeler dat stuk verzet op het bord? Wat zijn de mogelijkheden om tot een schaakmat te komen? Schakers zijn intelligente mensen. Ze beschikken over een uitzonderlijk hoog IQ omdat ze de hele tijd moeten nadenken over de volgende zet van hun tegenstander, waarop zij dan weer hun zet moeten formuleren. Schakers hebben doorgaans dan ook weinig moeite met hogere wiskunde, veruit het moeilijkste vak op school. Politiek is ook hogere wiskunde.
Ik neem u mee naar iets meer dan 1,5 jaar geleden, midden in de verkiezingstijd. De SP stond er erg goed voor in de wekelijkse peilingen van Maurice de Hond. Zó goed zelfs, dat de verkiezingswinst ze eigenlijk niet meer kon ontlopen. In september 2012 waren er weliswaar nog Tweede Kamerverkiezingen, maar de Socialistische Partij van Emile Roemer vond het tijd om te gaan praten met de VVD. Volgens de SP stond het vast dat er ná de verkiezingen een coalitie zou ontstaan van SP en VVD, waarbij de SP de grootste zou worden. Bij de SP waren ze zich we wel van doordrongen dat de standpunten van beide partijen mijlenver uiteen lagen. Om coalitiebesprekingen ná de verkiezingen niet te laten mislukken begon de SP al coalitiebesprekingen vóór de verkiezingen. Maar de VVD gaf niet thuis. Ze weigerden met de SP te praten. Officieel omdat ze eerst de officiële verkiezingsuitslag wilden afwachten. Maar schijn bedriegt: de VVD had haar keuze al gemaakt.
Dat de VVD haar keuze al had gemaakt vóór er verkiezingen werden gehouden, blijkt uit een reconstructie van het Britse tijdschrift The Economist. Daaruit blijkt dat in augustus 2012 een bijeenkomst is geweest in Helsinki, tussen de ministers van Financiën van Duitsland, Finland en Nederland. Tijdens deze ontmoeting werd de huidige situatie in Slovenië besproken, dat waarschijnlijk het volgende land zou zijn dat steun zou moeten krijgen van het Europese steunprogramma. Dat kon niet en dus moest er een oplossing worden bedacht. Destijds was dat nog Jan Kees de Jager. Maar De Jager was niet in Helsinki; dat was Jeroen Dijsselbloem. Dijsselbloem werd kort ná de verkiezingen plotseling voorzitter van de Eurogroep; een belangrijke groep financiële knappe koppen, die de Europese eenheidsmunt staande moet houden. Steunprogramma’s aan Griekenland, Spanje, Ierland en Portugal worden gecoördineerd van uit deze schaakclub. Het stond toen al vast dat de PvdA zou meedoen in een coalitie met de VVD en dus Dijsselbloem minister van Financiën zou worden. Niemand in Europa vroeg zich af hoe het toch kon, dat Dijsselbloem zó kort na de verkiezingen al voorzitter werd van die belangrijkste stuurgroep. De Nederlandse pers was alleen maar verguld dat het een Nederlander werd en dan ook nog eens de huidige minister van Financiën. Doorgaand wordt er hel leng gepraat over de bezetting van dergelijke belangrijke posten. Zie maar hoeveel tijd het in beslag neemt om de nieuwe post van EU Buitenlandcoördinator te bezetten (zeg maar: de Europese Minister van Buitenlandse Zaken). In de wandelgangen wordt daarvoor de naam van Frans Timmermans genoemd. Maar de benoeming van Dijsselbloem kwam plotseling: als een duvel uit een doosje was hij daar ineens. Zonder vooraankondiging. Zonder besprekingen van Europese regeringsleiders. Terwijl het toch een belangrijke Europese functie is. In veel landen is het immers crisis.
Regeringscoalities worden niet geformeerd ná de verkiezingen. Niet op de verkiezingsavond en niet op de dag erna. Ze worden geformeerd vóór de verkiezingen überhaupt plaatsvinden. In vakjargon heet dat ‘elkaars nieren proeven’. De coalitie met VVD/CDA en PVV was al geformeerd op het moment dat CDA-leider Maxime Verhagen aankondigde dat de missie in Uruzgan best wel kon worden verlengd. Verhagen wist dat de Partij van de Arbeid daar mordicus tegen was maar gooide de knuppel in het hoenderhok omdat hij wilde samenwerken met de destijds mateloos populaire Geert Wilders. Wilders, die in de pers ook nog eens werd afgeschilderd als een soort messias: hij zou Nederland radicaal gaan veranderen. Op de verkiezingsavond waarop het CDA het grootste verlies in haar geschiedenis incasseerde, wist Verhagen al dat dit geen enkel probleem zou zijn. Het CDA zou weer aan een regering deelnemen, met VVD en PVV. Dat was al bekend. Nog niet bekend was hoeveel zetels die nieuwe regering zou krijgen. Dat bepaalden de kiezers in het stemhokje.
Niet alleen de coalitie met VVD, CDA en PVV was al vóór de verkiezingen van 2010 gevormd; ook de huidige coalitie met VVD en PvdA was al een maand vóór de verkiezingen op 12 september 2012 gevormd. De VVD wilde na he mislukte avontuur met de PVV niet wéér een experiment, in dit geval met de SP. Hoewel de SP er goed voor stond in de peilingen en de winst ze bijna niet meer kon ontgaan koos de VVD ervoor om met die andere linkse partij zaken te gaan doen. Met die andere linkse partij die wel regeringsverantwoordelijkheid durfde te nemen en die wist wat het was om besluiten te nemen. Met die partij werden vooraf al afspraken gemaakt: de PvdA.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten