Misschien moeten we de opstandige Wappies beter leren begrijpen

Afgelopen week klaagde een collega over Schiphol die de tekst ‘mind your step’  (‘pas op de afstap')  had vervangen door ‘watch out’ ('pas op'). Dit was gedaan omdat een kleine groep mensen zich had beklaagd dat de uitspraak ‘mind your gap’ te confronterend zou zijn voor rolstoelgebruikers. Hij noemde de wereld gek geworden en was boos omdat eigenlijk niemand zich daarover opwond. Woedend keek hij vervolgens naar mij om te horen wat ik als linkse rakker daarvan vond. ‘Eigenlijk is het heel simpel’, antwoordde ik daarop. ‘Je kunt woedend worden. Je kunt kwaad worden en je kunt zelfs mij een mep voor mijn hersens geven als jou dat oplucht. Maar de verandering. Die verandering zet door’.

Ik – de schrijver van dit stukje – voel heel erg mee met de collega in kwestie. Al was het alleen maar omdat de wereld van vandaag de dag met de minuut sneller verandert en die veranderingen door steeds minder mensen kunnen worden gedragen. Technologisch en maatschappelijk. Wie niet meegaat in de maalstroom van veranderingen blijft mokkend en morrend achter. De groep die mokkend en morrend achter blijft is een steeds grotere groep vooral middelbaar- en lager opgeleiden, die de kloof met de hoger opgeleiden en daardoor beter betaalden alleen maar ziet groeien. De kansen voor deze mensen nemen steeds verder af waardoor deze groep mensen steeds vaker de weg dreigt kwijt te geraken. In hun zoektocht naar houvast grijpen ze dan maar terug op het verleden, toen het leven nog goed was. Maar vooral toen de veranderingen minder hard en minder snel gingen.

Een overschot aan hoger administratief opgeleiden heeft de middelbaar administratief opgeleiden van de markt gedrukt. Er is een gigantische crisis in de zorg. Crisis op de huizenmarkt. Te weinig arbeidskrachten om alle openstaande vacatures te vervullen. Massa-immigratie. Klimaatcrisis. We hebben het 25 jaar geleden allemaal zien aankomen maar we hebben er nooit wat aan gedaan. In de plaats van ziekenhuizen open houden - omdat was voorspeld dat de zorgvraag alleen maar zou groeien - hebben we ziekenhuizen gesloten. In de plaats van meer bouwen - omdat mensen langer zouden leven en dus langer in hun huizen zouden blijven wonen - hebben we minder gebouwd. En wat er is gebouwd waren veelal kantoorpanden, waar voornamelijk buitenlandse bedrijven zich honden huisvesten om in eigen land de belastingen te ontduiken. En belastingontduiking begint een steeds groter maatschappelijk probleem te worden, omdat de mensen die weinig of geen belasting betalen steeds meer geld te besteden hebben ten koste van de middelbaar- en lager betaalden.

Bestond de groep rond de Gele Hesjes een paar jaar geleden nog slechts uit een tiental mensen. Twee weken geleden demonstreerden er liefst 20.000 mensen in Amsterdam tegen de coronamaatregelen. Het is dezelfde groep mensen: Bezorgde middelbaar- en lager opgeleiden met vaak een laag (of helemaal geen) inkomen, die vooral niet kunnen meekomen in de maalstroom aan veranderingen vandaag de dag. Mensen die daardoor onzeker zijn geworden over hun toekomst. Mensen die vaak slecht of helemaal niet zijn voorbereid op veranderingen. Mensen die vluchten naar de politieke flanken (PVV, FvD, Ja21, BBB) die hen beterschap beloven, maar die de situatie ondertussen alleen maar verergeren.

Het is aan de politiek om deze mensen aan de hand te nemen. Om de beweegredenen van deze zogenaamde ‘wappies’ beter te leren begrijpen en beter uit te leggen wat die veranderingen voor hen betekenen. Dat houdt onder anderen in dat ze moeten stoppen met elkaar de huid vol te schelden. Dat houdt in dat ze moeten ophouden zich als kleuters te gedragen en de rijen moeten sluiten. Het houdt in dat ze beleid moeten maken en de kansenongelijkheid moeten aanpakken.

Saillant detail aan de dag van vandaag is dat deze veranderingen eigenlijk al in de jaren ’90 van de vorige eeuw zijn voorspeld. Niet door één goeroe. Niet (alleen) door één of meerdere wetenschapper(s). Niet door een waarzegger of futurist (toekomstvoorspeller), maar door mensen uit het vak. Door mensen die destijds met de dagelijkse kost te maken hadden. Werkgevers, vakkundige mensen, journalisten, analytici, vakbondsbestuurders, et cetera et cetera. Zij waarschuwden half jaren ’90 al voor een zich steeds verder terugtrekkende overheid, die door deze terugtrekking zijn grip op de samenleving steeds verder zou verliezen.

En zo geschiedde.