Maak mij koning en ik geef u brood en spelen

Tijdens de algemene beschouwingen van 2006 krijste toenmalig minister president Jan Peter Balkenende dat Nederland over grenzen heen moest kijken, meer durf en lef moest tonen. Hij verwees daarbij naar de VOC, de Verenigde Oost-Indische Compagnie. De VOC kan worden gezien als de eerste multinational ter wereld. Alle commerciële instellingen over de gehele wereld zijn vandaag de dag gebaseerd op de bedrijfsstructuur zoals die de VOC in het jaar 1595 al had; compleet met aandeelhouders, directeuren, divisiedirecteuren, managers en ga zo maar door. Velen zullen ervan overtuigd zijn dat hun bedrijf is gemodelleerd naar Amerikaans model. Maar de Amerikanen waren in 1595 nog maar een achtergesteld volkje, dat elkaar in saloons en in zanderige dorpscentra de tent uit schoot. New York kende nog geen New York Stock Exchange en van grootheden als Warren Buffet en Bill Gates had niemand nog gehoord. Nederland was tussen het jaar 1500 en 1700 het centrum van de wereld; in Amsterdam gebeurde het en om precies te zijn, bij de VOC. Het bedrijf voer de wereldzeeën over en maakte in haar 200-jarige bestaan meer dan 4.500 vaarten, om in de meest gevaarlijke gebieden in de wereld vooral kruiden en specerijen op te halen, om die vervolgens naar Europa te brengen. De VOC was een handelsmaatschappij, annex transportbedrijf zoals we er vandaag de dag velen kennen.*

Terug naar het heden. Minister president Balkenende wilde deze VOC-mentaliteit terug in Nederland. Nederland laat zich volgens de voormalig CDA-voorman teveel leiden door de rest van de wereld. Het initiatief is weg uit Nederland. Het land gaf zichzelf maar al te vaak een krappe voldoende op het scorebord. Nederland was verworden tot een sikkeneurig landje, waar men alleen maar in soberheid kon leven. Een land waar kranten als De Telegraaf alleen maar negatief nieuws konden brengen en waar klagen is verworden tot nationale sport nummer één. Een land waar iedereen jaloers naar elkaar keek en waar niemand elkaar het licht in de ogen gunde. En uitgerekend Jan Peter Balkenende - geboren in de meest sobere provincie van Nederland - wilde daar wat aan gaan doen. Koste wat het kost.

Balkenende voegde direct de daad bij het woord en schreef een brief naar het Internationaal Olympisch Comité in het Zwitserse Lausanne, om te informeren wat hij zou moeten doen, om de Olympische Spelen naar Rotterdam te halen. Ook stuurde hij een brief naar een stadje even verderop in Zwitserland; Geneve om precies te zijn. Daar informeerde hij bij de FiFA wat er nodig zou moeten zijn, om het WK-voetbal naar Nederland te halen. Tenslotte ontving toenmalig Formule 1-baas Bernie Ecclestone een brief uit het Catshuis, met daarin de vraag wat het zou kosten, om de Formule 1 weer naar Zandvoort te halen. En waar ze in Londen en Lausanne waarschijnlijk nog steeds over de grond liggen te bulderen van het lachen, reageerde koning Blatter wel:”Maak mij koning, en ik geef u brood en spelen”

Het is een meer dan 2000 jaar oud concept. Geef het volk ‘brood en spelen' en ze zijn rustig. Ruim 2000 jaar geleden voerde ’s werelds machtigste politicus, de latere keizer Gajus Julius Caesar het concept in van "Panem et Circensus" (brood en wagenrennen). Gratis eten, drinken en vermaak waar de toeschouwers juichten in de Amfitheaters en Colosseums, waar gestreden werd op leven en dood. Het volk werd daarmee rustig gehouden. Het voorkwam dat de morrende bevolking in opstand kwam en de keizer afzette. *

En zo geschiedde. In plaats van leiding te geven aan diverse kabinetten, die ruziënd over straat gingen, startte Balkenende het Holland-Belgium Bid; het boekwerk waarin de Nederlandse overheid zich volledig overleverde aan de heren van de wereld voetbalbond FiFA. Tot het WK2010 in Zuid-Afrika begon en iedereen met eigen ogen zag, hoe het Holland Belgium Bid er in de praktijk uit zag. Een groepje dames, gekleed in oranje jurkjes, werd twee weken lang in de cel gesmeten, omdat de FiFA vond dat de jurkjes reclame waren voor bierbrouwer Bavaria. En aangezien het biertje van Budweiser het enige officiële FiFA-biertje was, werden de dames uit het stadion verwijderd en achter slot en grendel gesmeten. Toen pas bleek, dat het Zuid-Afrikaanse parlement een wet had aangenomen, dat alleen sponsoren van de FiFA reclame mochten maken in en rond het stadion. De FiFA bleek te hebben geëist dat in een straal van twee kilometer rondom en boven de middenstip van het stadion, er geen reclame mocht worden gemaakt door andere commerciële organisaties dan de FiFA-sponsoren. Ook mochten er in hetzelfde gebied geen andere producten worden verkocht, dan de producten van de sponsoren van het evenement. Gebeurde dat wel, dan moest er een boetebedrag worden overgemaakt aan de FiFA. Niet eens aan de Zuid-Afrikaanse overheid. De nieuwe wet was zo geruisloos door het Zuid-Afrikaanse parlement geloodst, dat geen enkel parlementslid er iets vanaf leek te weten. Hoewel er geen naam op de jurkjes van de dames stond, werden de jurkjes toch verboden. De dames zijn uiteindelijk tegen betaling van een forse som geld vrijgelaten en bierbrouwer Bavaria heeft zich contractueel verplicht de komende 25 jaar te houden aan alle FiFA-regels. De dames zijn direct het land uit gesmeten, tezamen met alle blikjes Bavaria bier, die er in Zuid-Afrika te koop waren. Vol, of leeg.

Dat je je sponsoren beschermt, is wel te begrijpen; Zij leggen veel geld neer voor een stukje reclame rond het grootste sportevenement ter wereld, waar miljarden mensen naar kijken. Maar de wetten van de FiFa bleken verder te gaan. De organisatie stak bijvoorbeeld geen cent in het renoveren van stadions. Ook eiste de wereld voetbalbond dat zijn hoogste medewerkers en andere belangrijke mensen gelieerd aan de FiFA geen belasting en BTW hoefden te betalen en mochten de namen van stadions niet verwijzen naar andere bedrijven, dan de namen van de sponsoren. Bij iedere verplaatsing van FiFA-baas Sepp Blatter moest er ruim baan worden gemaakt op snel- en binnenwegen en wilde koning Blatter begeleid worden met een politie-escorte. De rest van het verkeer moest wachten. Ook eiste de FiFA toegang tot alle luxe hotels in en rond de stadions in de speelsteden, zodat de vips van de FiFA voorrang hadden bij reserveringen. Andere gasten waren ook niet welkom.

Een ander zorgelijk punt is dat Nederland niet met grote projecten kan omgaan. Belastinggeld wordt geregeld over de balk gesmeten; kosten van grote projecten vallen vrijwel altijd 3 tot 4 keer hoger uit, dan in beginsel was voorzien. Bestuurders liegen over die kosten, om zo hun projecten te kunnen realiseren. Dat gebeurde op deze manier onder andere bij de aanleg van de Hoge Snelheidslijn, de Noord-Zuidlijn, de Betuweroute en de Zuiderzeelijn. Nederland en grote projecten is een ramp. In een tijd waarin het nieuwe rechtse kabinet fors bezuinigt op algemene voorzieningen als uitkeringen en subsidies, omdat een stelletje bankiers de hele economie naar de knoppen heeft geholpen, is het niet wenselijk dat de overheid megaprojecten als de Olympische Spelen of het WK-voetbal gaat bekostigen. Koning Blatter en zijn hofhouding verwennen, terwijl ouderen liggen te rotten in hun bed omdat er zogenaamd geen geld is om ze te verzorgen, gaat te ver. Balkenende wilde voor de Olympische Spelen zelfs een nieuw eiland aanleggen voor de Nederlandse kust, in de vorm van een tulp. Het WK-draaiboek gaat zelfs nog verder: er komen nieuwe stadions in Rotterdam en Eindhoven, waar volgens de FiFA-regels minimaal 45.000 mensen in moeten kunnen. Het merendeel daarvan zijn sponsoren. De overige stadions in Amsterdam, Enschedé en Heerenveen worden fors verbouwd of zelfs uitgebreid. Nieuwe infrastructuur naar FiFa-regels en nieuwe wetten voor de openbare orde en veiligheid completeren het draaiboek. Kortom: als de FiFA het bij het WK voor het zeggen krijgt, dan heeft dan grote gevolgen voor de openbare orde. De Olympische Spelen in Griekenland kostte de overheid in totaal zo’n 4,5 miljard euro; bijna een derde van het totale overheidsbudget. Na het WK in Zuid-Afrika worden de stadions die er speciaal voor het WK zijn neergezet, nauwelijks meer gebruikt (kosten: enkele honderden miljoenen euro's per stadion). De behaalde winst gaat voor het grootste deel naar de FiFA, die daarmee de kosten voor de organisatie terug heeft verdiend (welke kosten zijn dat dan, vraag je je af na het lezen van dit stuk). De PvdA wil dat de winst, doe wordt behaald uit de organisatie van het WK in Nederland en België, wordt geïnvesteerd in jeugdopleidingen en amateurclubs.

Beste partijleiding van de PvdA: vrijwel alle voetbalclubs in Nederland zijn inmiddels afgezakt tot het niveau van een gemiddelde amateurclub of nog lager. De Nederlandse voetbalbond KNVB kwam deze week namelijk met een zorgwekkend verhaal. Zoals aan het begin van elk voetbalseizoen werden de cijfers bekendgemaakt en daaruit bleek dat alleen SC Heerenveen, Telstar, Volendam en De Graafschap nog voldoende geld in kas heeft om hun eigen voortbestaan te kunnen garanderen. Van alle 38 betaald voetbalclubs in Nederland, die (op PSV en FC Twente na) in de periode 1999 - 2009 toch al ruim 400 miljoen euro aan belastinggeld ontvingen, zijn er slechts 4 levensvatbaar. En die clubs, die een financieel wanbeleid voren, wil je met nóg meer belastinggeld gaan belonen door ze de winst van het WK-voetbal toe te zeggen? De KNVB waarschuwde de clubs in nood dat hun proflicentie zal worden ingetrokken, als de binnen 3 jaar na nu nog geen verbeteringen hebben aangebracht in hun financiële situatie. Dus als de KNVB de daad bij het woord voegt, dan heeft Nederland over drie jaar een competitie met slechts 4 teams. En uitgerekend dat land wil je een WK laten organiseren? En dan nog, partijleiding van de PvdA, de collega’s in Zuid-Afrika hielden om precies te zijn minus 500 miljoen dollar over aan het evenement. Over welke winst hebben we het eigenlijk?

Waar staan we nu?De actie van Balkenende om het WK naar Nederland te halen mag worden gezien als enorme inschattingsfout. Zoals hij wel vaker zaken verkeerd inschatte. De FiFA de leiding geven over een heel land van 17 miljoen mensen, voor een beetje aanzien in de wereld is volledig ongewenst. Nóg meer belastinggeld steken in amateurclubs is niet wenselijk, laat staan hun stadions met datzelfde belastinggeld uitbeiden. Laat koning Blatter en zijn gevolg maar uitwijken naar Australie, Rusland of Japan, de concurrenten voor het WK2018 en WK2022.

We moeten het gewoon niet willen, dat WK in Nederland.







(*= historische teksten werden ontleend van verschillende websites)