Politicus van het Jaar

Traditiegetrouw komen zo vlak voor de kerst de lijstjes weer tevoorschijn. De Ondernemer van het Jaar, de Taart van het Jaar, het TV programma van het Jaar, de Zakenman van het Jaar, de Zakenvrouw van het Jaar, de Sportman van het Jaar, de Sportvrouw van het Jaar, de Auto van het Jaar… noem het maar op. Het belangrijkste lijstje der lijstjes is echter de Politicus van het Jaar. Hierin kiezen pers en publiek de belangrijkste man of vrouw die iets voor ze heeft kunnen betekenen in Den Haag. De pers koos unaniem voor minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem. Hem wordt degelijkheid, vastberadenheid en vasthoudendheid toegeworpen. Dijsselbloem straalde rust en karakter uit. Het publiek koos voor Geert Wilders, omdat hij wil vasthouden aan de in de afgelopen veertig jaar opgebouwde verworvenheden. Tweede bij het publiek werd Jeroen Dijsselbloem. Daarmee is het lijstje nog niet af. Wie viel er op? Wie viel er zwaar tegen? Wie krijgt de lofzang en wie moet zo snel mogelijk afzwaaien? Een lijstje:

Tegenvallers/floppen:

Ronald Plasterk (minister van Binnenlandse Zaken, PvdA) (Rapportcijfer: 5) Plasterk was eerder Minister van Onderwijs en dat paste hem als een maatpak. Hij kwam persoonlijk op voor de homo emancipatie, waarmee hij veel lof oogstte onder zowel homo’s als niet homo’s. Bij studenten en leraren was hij mateloos populair. Hij sprak hun taal. Hun niveau. Als minister van Binnenlandse Zaken bakt Plasterk er echter helemaal niets van. Hij stuntelt en heeft geen idee waarover hij praat. Het ziet er naar uit dat hij de 12 provincies niet krijgt omgevormd tot 5 landsdelen (een wens van de VVD). Plasterk komt ook over alsof hij hier duidelijk zelf ook geen zin in heeft. Plasterk oogt ongemotiveerd en heeft geen kennis van zaken. Onvoldoende voor Plasterk.

Emile Roemer (fractievoorzitter, SP) (Rapportcijfer: 4,5) Na de verkiezingen van 2012 was Emile Roemer de eerste partijleider die hand in eigen boezem stak en toegaf dat hij teveel had blindgevaren op de peilingen van Maurice de Hond. De SP was daarin mateloos populair en dat maakte van Roemer een arrogante betweter. Roemer gaf de fout toe en oogstte daarmee respect. Één van de weinige politici die zijn fout durfde toe te geven, gaven vriend en vijand hem na. Maar gaandeweg 2013 verstomde Roemer en de enige woorden die in het woordenboek van Roemer staan zijn ‘NEE’ en ‘TEGEN’. Het maakt de SP niet veel populairder dan aartsrivaal PvdA. Sterker nog: de SP stijgt alleen maar door de impopulariteit van de PvdA en niet omdat ze oplossingen of een degelijk alternatief biedt. Het had niet veel gescheeld of Roemer mocht hetzelfde doen wat de PvdA nu doet: VVD beleid uitvoeren. Roemer stemde mee in een motie van wantrouwen tegen dit Kabinet. Logisch, maar die motie was geïnitieerd door de PVV. Alleen al daarom krijgt de voormalige schoolmeester en goedlachse Brabander een onvoldoende. Maar is ruimte voor verbetering, als Roemer ook nu weer de hand in eigen boezem steekt. Maar dat is nog maar de vraag.

Ivo Opstelten (minister van Veiligheid en Justitie, VVD) (Rapportcijfer: 4) Als burgemeester één van de besten ter wereld, achter zijn PvdA collega Job Cohen. Waar Ivo kwam, keerde de rust weder. Als minister van het voor de VVD zo belangrijke ministerie van Justitie stelt brombeer Opstelten ('ome Ivo' voor intimi) zwaar teleur. Eerst werd nog gedacht omdat hij onder de plak van Geert Wilders zat en daarom geen vrijheid had om zijn taken uit te voeren. Nu de druk van Wilders weg is, heeft Opstelten het nog altijd erg moeilijk. Ivo is dik in de zeventig als hij klaar is met zijn ministerschap. Hij straalt ook uit dat hij aan een welverdiende rust toe is. Het ministerschap is duidelijk teveel gevraagd voor hem. Zonde, want als burgemeester was het een kei.

Jetta Klijnsma (staatssecretaris van Sociale Zaken, PvdA) (Rapportcijfer: 3) Ooit het sociale gezicht van de Partij van de Arbeid, maar nu een loopjongetje van VVD beleid. Een nette vrouw, die vriendelijk en aimabel over komt. Mateloos populair onder PvdA kiezers. Na Diederik Samsom kreeg zij de meeste voorkeurstemmen. De verwachtingen waren dus hoog gespannen toen ze terugkeerde op de plek waar ze eerder furore maakte: als staatssecretaris van Sociale Zaken. Het aanscherpen van de bijstandswet (3 maanden geen bijstand als je de Nederlandse taal niet spreekt) en het afschaffen van sociale werkplaatsen is niet wat haar kiezers voor ogen hadden. Jetta, krijg je sociale gezicht weer terug of het is afgelopen met je voorkeurstemmen.

Fred Teeven (staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, VVD) (Rapportcijfer: 3) Teeven deed een meesterlijke carrière zet en verruilde op tijd het zieltogende LPF voor de VVD. Als man met kennis en ervaring (hij was eerder Officier van Justitie in Haarlem) werd veel van hem verwacht, maar Teeven hobbelt van blunder naar blunder. Van Dolmatov naar een gesprek van de van corruptie verdachte partijgenoot Jos van Rey, een telefoongesprek dat stom toevallig ook niet was opgenomen. Alle gesprekken worden namelijk altijd opgenomen, maar deze toevallig niet. De stroom viel namelijk uit. He, wat stom! En er was ook geen backup systeem? Ook was er geen transcriptie van het gesprek. Fred krijgt een dikke onvoldoende.

Sybrand van Haersma Buma (fractievoorzitter, CDA) (Rapportcijfer: 1) Sybrand van Haersma Buma (‘Buma’ voor intimi) heeft misschien wel de zwaarste taak waar een CDA-leider ooit voor heeft gestaan: het CDA weer laten meetellen in de Nederlandse politiek. Het gaat hem slecht af. Ondanks de teleurgestelde kiezer lukt het de Fries niet de kiezer terug te halen naar het CDA. Daar bovenop komt dat het CDA financieel nagenoeg aan de grond zit, dus het kan ook niet zoveel. In de peilingen stijgt het CDA wel, maar staat nog altijd op een teleurstellende 22 zetels; een verdubbeling van het huidige aantal maar nog altijd te weinig om de christendemocraten weer te laten meetellen. Van Haersma Buma komt totaal niet over, heeft geen charisma en geen kennis van zaken. Met zijn VVD betogen over lagere belastingen en een kleinere overheden staat hij eigenlijk alleen maar aan de zijlijn. Van Haersma Buma zou prima functioneren als burgemeester van een middelgrote gemeente, maar slaat een pleefiguur als leider van wat decennia lang de grootste partij van Nederland was.

De toppers:

Lodewijk Asscher (minister van Sociale Zaken, PvdA) (Rapportcijfer: 9) Ooit de beste wethouder van Nederland en dan is het nog maar een kwestie van tijd voordat je minister wordt. Als wethouder van Amsterdam oogstte de dertiger veel lof met zijn sociale beleid en woon daarom verkiezingen na verkiezingen. Asscher is niet alleen het sociale gezicht van de Partij van de Arbeid, maar zeker ook staatsman waardig. Als hij de minister president vervangt, dan staat daar toch wel een staatsman de pers wekelijks te woord. Asscher is intelligent en beheerst. Hij straalt rust uit en komt over als een kundig man. Asscher komt uit de talent pool van de PvdA; een lijstje dat op het partijbureau circuleert waarop talentvolle partijgenoten staan die in de gaten moeten worden gehouden. Binnen de PvdA gaan al zachtjes stemmen op dat hij de opvolger zou moeten worden van Mark Rutte en niet driftkikker Diederik Samsom. Zelf ontkent Asscher en blijft bescheiden, rustig en beheerst. Zoals altijd. En dat siert hem.

Jeroen Dijsselbloem (minister van Financiën, PvdA) (Rapportcijfer: 8) Vriend en vijand zingt de lofzang over Jeroen Dijsselbloem. Rustig, beheerst, netjes, instemmend maar zeker ter zake kundig. Dijsselbloem past zonder meer in het rijtje van lovenswaardige ministers van Financiën, tussen Wim Duijsenberg, Wim Kok, Gerrit Zalm en Wouter Bos. Dijsselbloem voerde in Europa de regie bij het aanpakken van de banken en de doorgeslagen bonuscultuur. Bij het omvallen van Cyprus liet hij de banken opdraaien voor de kosten en in Nederland pakte hij de brievenbusfirma's aan. Bij het bijna failliet van SNS Reaal liet hij de aandeelhouders voor het grootste deel van de kosten opdraaien. In Europa werd hij in het diepste geheim in het zadel gehesen als voorzitter van de Eurogroep, ruim vóór de verkiezingen van 2012 al bekokstooft door Finland en Duitsland. Eerder deze maand reconstrueerde het Britse tijdschrift The Economist zijn stormachtige opkomst in de Europese politiek. Maar zijn belangrijkste opdracht blijft het op orde brengen van de Nederlandse staatskas en deze rol vervult hij met verve. Krachtig en recht op zijn doel af. Dijsselbloem gaat een glorieuze toekomst tegemoet. Zeker in Europa.

Alexander Pechtold (fractievoorzitter, D66) (Rapportcijfer: 7,5) Als er iemand een bedrijfspoedel is, dan is dat D66 voorman Alexander Pechtold. Veel genoemd als opvolger van de zwaar beschadigde burgemeester van Utrecht, Aleid Wolfsen. Pechtold bedankte voor de eer omdat hij vond dat zijn missie in Den Haag lag. Onder leiding van Pechtold kwamen het Woonakkoord en het Pensioenakkoord tot stand. En er ligt nog méér in het verschiet. Pechtold waarschuwde de andere deelnemende partijen er namelijk voor dat als dit kabinet zou vallen, er nieuwe verkiezingen zouden komen en de kans dan groot zou zijn dat Geert Wilders die glansrijk zou winnen. Voor deze regierol verdient de D66 voorman alle lof. Hij houdt het Kabinet in stand en zorgt er hoogstpersoonlijk voor, dat de 4 jaar worden vol gemaakt. Het zorgt voor rust en stabiliteit in de Nederlandse politiek en, niet onbelangrijk: Hierdoor wordt de PVV politiek uitgeschakeld. Door deze steun en regie kan een volgend kabinet bijna niet meer om D66 heen. Zeker als in dat Kabinet PvdA of VVD of beiden zijn vertegenwoordigd.

Arie Slob (fractievoorzitter, ChristenUnie) (Rapportcijfer: 7,5) De ChristenUnie is één van de laatste partijen in Nederland die vasthoudt aan haar idealen en echt luistert naar haar achterban. Toch durft de ChristenUnie risico’s te nemen en dat siert ze. Het is geen streng-Christelijke partij, maar een kopie van de PvdA, overgoten met een christelijk sausje. Het helpt de PvdA de winter door, want anders zouden alle akkoorden wel erg rechts worden. Slob had de zware taak de mateloos populaire André Rouvoet op te volgen, maar doet dit met verve. Slob is samen met Pechtold de regisseur van dit Kabinet. Slob doet wat Samsom na laat en vervult die taak alsof het zijn levenswerk is.

Geert Wilders (partijleider, PVV) (Rapportcijfer: 6) Geert heeft geen oplossingen. Wat hij zegt is feitelijk oude wijn in nieuwe zakken. Geert is tegen Europa, tegen Moslims, tegen dit Kabinet en tegen de euro. Tegen. Tegen. Tegen. Maar dan is er die keerzijde van de blonde Limburger: waar Geert komt is iets aan de hand. Geert Wilders heeft magnifiek en haast onnavolgbaar taalgebruik. Wat hij zegt wordt 3 weken nadien nog steeds herhaald en geanalyseerd. Daarmee haalt hij zetels en is populair in de peilingen. Het probleem is dat de hele PVV is opgehangen aan Geert. Geert heeft de regie en deelt de lakens uit. Tweede probleem is dat Wilders het voor zichzelf vrijwel onmogelijk heeft gemaakt om nog aan welke regering dan ook deel te nemen, omdat hij wel roept, maar geen verantwoordelijkheid wil nemen voor wat hij zegt. Hij roept wat en duikt vervolgens weg. Wilders is geen talent voor de toekomst. Maar het is wel een entertainer. En wat voor één!

Bram van Ojik (fractievoorzitter, GroenLinks) Rapportcijfer: 5,5 - Bram van Ojik werd partijleider van een partij in verval. Jolande Sap had gezorgd voor een mega nederlaag en partijleider Heleen Weenink had gezorgd voor rommel in de partij. GroenLinks duikelde van 12 naar 3 zetels. Door een lijstverbinding met bloedbroeder PvdA kwam daar nog één zetel bij, waar die bij de PvdA eraf ging. Van Ojik mocht de rommel opruimen en doet dat naar behoren. Constructief en meewerken is de voormalige topambtenaar echter niet. Een uitgestoken hand blijft uit en GroenLinks kent eigenlijk net als de SP alleen maar de woorden ‘NEE’ en ‘TEGEN’. Van Ojik wil meepraten, maar geen spijkers met koppen slaan. Het zou hem sieren als GroenLinks de PvdA wat meer ondersteunt, omdat GroenLinks hun huidige voortbestaan feitelijk aan de sociaaldemocraten te danken hebben. Was er geen lijstverbinding geweest, dan bestonden ze alleen nog maar lokaal. Het wordt tijd dat Van Ojik zich dat beseft.

Beste Ivo,

Beste Ivo, als burgemeester excelleerde je. Met je zware, ingehouden stem bracht je rust overal waar ellende en onrust te kop op stak. Je regeerde met ijzeren hand de linkse stad Utrecht; traditioneel de bakermat van PvdA’ers of GroenLinksers. Ivo, jij liet ziet dat het ook anders kan. Dat VVD’ers de mouwen echt op konden stropen en tot actie konden overgaan. Ivo, je dwong respect af bij vriend en vijand. Je verdiende die plaats als burgervader van Rotterdam. In deze stad excelleerde je zo goed, dat je wereldwijd naam en faam kreeg. Indertijd moest je alleen je collega Job Cohen van die verdomde socalisten nog vóór je dulden als beste burgemeester ter wereld. Maar daar had je lak aan, Ivo. Je pakte de criminaliteit in de havenstad hard aan. Ook hier weer vriend en vijand die steeds meer respect voor je kregen. Waar Ivo kwam keerde de rust terug. Ivo wist wat leidinggeven was. Een VVD in verval bloeide weer op onder Ivo. Een ruziede Tilburgse gemeenteraad kwam weer bij elkaar door Ivo. Eindhovense wethouders die rollebollend met elkaar over straat gingen werden weer vriendjes dankzij de inspanningen van Ivo. Gemeenteambtenaren die elkaar de hersenen insloegen sloten de Vrede van Ivo. Ivo, als lokaal bestuurder was je een verademing. Jouw naam klonk in één moeite met gerespecteerde lokaal bestuurders zoals Job Cohen, Gerd Leers en… Ivo. Ivo Opstelten. Je deed vrouwenharten sneller kloppen met je zware stem. Als kleine jongen wilde je maar één ding: burgemeester worden. Ivo, je werd burgemeester en wát voor burgemeester!

Ivo, als één van de weinige VVD’ers dwong je ook respect af bij de schrijver van dit stukje. Dat is zo’n verdomde socialist. Zo gaat dat bij de socialisten. Die kijken niet naar ras, afkomst of geslacht. Maar Ivo, die socialisten kijken naar individuele kwaliteiten en die kwaliteiten heb jij, Ivo!

Je verdiende een plekje in Den Haag, waar je je meer dan imposante carrière mocht afsluiten met een ministerspost. Veiligheid en Justitie. Een typische VVD post die helemaal voor jou was gemaakt. In de nadagen van je politieke carrière kon je nog één keer excelleren, voordat je voorgoed afscheid nam van het politieke leven. Het politieke leven waarvan je als kleine jongen zo van had gedroomd. Wat je lokaal al had laten zien kon je nu landelijk op de kaart zetten. De VVD haalde je omdat je een gerespecteerd man was. Je was één van de beste ministers van het kabinet Rutte-Wilders I.

Maar Ivo, je excelleerde niet. Je liet het na. Je stelde teleur. Jij gooide de eigen naam te grabbel. Die naam die je in al die jaren als burgemeester van Utrecht, Rotterdam, Tilburg en Eindhoven had opgebouwd was binnen een paar maanden weg. Je bewonderaars – waaronder de schrijver van dit stukje – schreven dit toe aan het juk van Wilders, waaronder zo ongeveer alle ministers en staatssecretarissen van dat kabinet zaten. Zij konden niets zonder dat ze eerst bij de Koning Geert waren langsgegaan en om toestemming hadden gevraagd. Mark Rutte, jouw politieke baas, ging elke vrijdagochtend bij Koning Geert langs om te vragen wat hij nou weer moest doen om het land niet weer in de zoveelste politieke crisis te storten die het sinds 1998 al kende. Sinds 1998 heeft namelijk geen enkel kabinet haar regeerperiode volgemaakt. Ook het eerste kabinet Rutte-Wilders I lukte dat niet. Ivo, het was niet jouw schuld. Het was de schuld van Koning Geert.

Ivo, je kreeg een tweede kans in het eerste Kabinet Rutte-Assher. Nu jouw VVD samenwerkte met die verdomde socialisten van de PvdA kon je excelleren. Dit was jouw kans. Jij kon je naam en faam als crimefighter nu echt waarmaken. Jij en je maatje Fred. Fred Teeven. Ook zo’n man die respect afdwong bij vriend en vijand. Jullie hoefden nu niet meer langs bij Koning Geert, Ivo. Ook niet bij prins Lodewijk I. Nee, jij en je maatje kregen de vrije hand van Mark en Diederik. Jullie kregen je podium en nu konden jullie gas geven. Jullie konden en vol tegenaan. Criminaliteit bestrijden was jullie speerpunt. Aanpakken en de gevangenis in. Geen halfslachtige zeurderige linkse oplossingen, maar actie. Pistool op de neus en criminelen afschieten. Keihard straffen was jullie devies.

Maar wat viel het tegen dat de criminaliteit van binnenuit kwam. Onder jouw eigen VVD gelederen bevond de grootste crimineel uit de recente politieke geschiedenis. Jos van Rey, de Koning van Roermond, kocht politici om en nam grote sommen geld aan van lokale aannemers en projectontwikkelaars. Toegegeven, het zijn verdenkingen, Ivo… Het zijn verdenkingen! Jos van Rey is nog nergens voor veroordeeld. Maar er komt steeds meer ellende uit die beerput die Jos van Rey heet. Dat moet je toegeven, Ivo. Corruptie, aannemen van steekpenningen, het onder druk zetten van fractieleden en dat befaamde telefoontje. Ivo, waar zijn de opnames of de transcriptie van dat ene telefoontje? Dat telefoontje van Van Rey, waarin de Roermondse koning het heeft over de benoeming van de nieuwe burgemeester . Die is er niet, he, Ivo? Die is er niet, omdat precies op het moment dat Van Rey met jouw maatje Fred Teeven belde, de stroom uitviel. Geen seconde eerder, geen seconde later. Nee, precies op het moment dat het befaamde telefoontje werd gepleegd waarin informatie werd gedeeld die helemaal niet gedeeld mocht worden en waarop keiharde en hoge straffen staan… precies toen dat telefoontje werd gepleegd Ivo… viel de stroom uit. Je verontschuldigde je voor de microfoons van de vaderlandse pers:”Zo gaat dat nou eenmaal met apparaten. Die werken op stroom en die stroom viel uit en dus kon het gesprek niet worden opgenomen”.

Ivo, beste Ivo… geloof je nou echt dat de vaderlandse bevolking dit slikt? Sterker noch Ivo: geloof je het zelf? Vind je deze verklaring plausibel? Denk je nou echt, dat er van de honderdduizenden minuten aan transcriptie die op jouw ministerie liggen, dat ene belangrijke gesprek niet gewoon is gewist? Gewoon: delete. Weg ermee. Doodzwijgen. Niet meer over hebben. Alle telefoontjes op jouw ministerie worden opgenomen. Alles. Werkelijk alles. Behalve deze. Ivo, eind jaren ’90 van de vorige eeuw verdwenen er fotorolletjes van Joegoslavische ellende. Bosniërs die Serviërs gewoon kapot maakten waar VN soldaten bij stonden. Gewoon letterlijk dood trapten. Dit was bewijsmateriaal voor het Joegoslavië Tribunaal in Den Haag. Hiermee konden mensen worden opgepakt en de gevangenis in draaien. Holocaust, Ivo. Op die foto’s stonden dingen waarvan we na 1945 met elkaar hadden afgesproken: “DIT NOOIT MEER!!!”. Maar de foto’s verdwenen op raadselachtige wijze. Het mysterie is tot op de dag van vandaag onopgelost. En dat telefoontje hoort sinds deze week in datzelfde rijtje, Ivo. Voor jouw gevoel is dat telefoontje nooit gepleegd, om jouw maatje Fred uit de wind te houden. Geen bewijsmateriaal, dus het heeft nooit voorgevallen. Maar zo simpel ligt het niet meer in 2013, Ivo. Dat zul jij toch moeten weten. Jij, crimefighter van het eerste uur. Jij, voor wie heel crimineel Nederland wegduikt als je voorbij komt.

Mysterieus dat precies op het moment dat een van corruptie verdachte partijgenoot belt met een andere partijgenoot, om informatie uit te wisselen die niet uitgewisseld had mogen worden… precies op dat moment valt de stroom uit. En precies dat gesprek is verdwenen uit de transcripties. Zou het echt, Ivo? Zou het echt zo zijn? Zou het domme Nederlandse volk het geloven, Ivo? Nee, Ivo. Nee.

Ivo, jouw reputatie als degelijk politicus is voorgoed de grond ingeboord. Ik vertrouw je niet meer. Je bent net zo slecht als al die andere schuinsmarcheerders. Als burgemeester steeg je tot grote hoogten, maar je als minister weet je niet te excelleren. Ga met pensioen Ivo. Deze taak is te zwaar voor je.

Met vriendelijke groet, Je grootste bewonderaar

VVD bepaalde coalitiekeuze met PvdA

Soms is politiek gelijk aan hogere wiskunde. Het is een intrigerend maar voor buitenstaanders onbegrijpelijk schaakspel waarbij de spelers haast verlicht zijn al enkele zetten vooruit te denken. De beste schakers ooit zijn niet Karpov, Kasparov, Jan Timman of Hans Böhm, maar die politici die het politieke schaakspel het beste beheersen. Voor de rest van Nederland rest het analyseren van het spel als alle zetten zijn gedaan en er een patstelling of een schaakmat is behaald. Schaken is dermate interessant omdat het denken in de toekomst is. Behalve het dagelijkse weerpraatje komt niet zo dichtbij in de toekomst kijken als het schaakspel. Het is de basis van zo ongeveer alles wat met het kijken in de toekomst te maken heeft: wat gaat ik doen als de tegenspeler dat stuk verzet op het bord? Wat zijn de mogelijkheden om tot een schaakmat te komen? Schakers zijn intelligente mensen. Ze beschikken over een uitzonderlijk hoog IQ omdat ze de hele tijd moeten nadenken over de volgende zet van hun tegenstander, waarop zij dan weer hun zet moeten formuleren. Schakers hebben doorgaans dan ook weinig moeite met hogere wiskunde, veruit het moeilijkste vak op school. Politiek is ook hogere wiskunde.

Ik neem u mee naar iets meer dan 1,5 jaar geleden, midden in de verkiezingstijd. De SP stond er erg goed voor in de wekelijkse peilingen van Maurice de Hond. Zó goed zelfs, dat de verkiezingswinst ze eigenlijk niet meer kon ontlopen. In september 2012 waren er weliswaar nog Tweede Kamerverkiezingen, maar de Socialistische Partij van Emile Roemer vond het tijd om te gaan praten met de VVD. Volgens de SP stond het vast dat er ná de verkiezingen een coalitie zou ontstaan van SP en VVD, waarbij de SP de grootste zou worden. Bij de SP waren ze zich we wel van doordrongen dat de standpunten van beide partijen mijlenver uiteen lagen. Om coalitiebesprekingen ná de verkiezingen niet te laten mislukken begon de SP al coalitiebesprekingen vóór de verkiezingen. Maar de VVD gaf niet thuis. Ze weigerden met de SP te praten. Officieel omdat ze eerst de officiële verkiezingsuitslag wilden afwachten. Maar schijn bedriegt: de VVD had haar keuze al gemaakt.

Dat de VVD haar keuze al had gemaakt vóór er verkiezingen werden gehouden, blijkt uit een reconstructie van het Britse tijdschrift The Economist. Daaruit blijkt dat in augustus 2012 een bijeenkomst is geweest in Helsinki, tussen de ministers van Financiën van Duitsland, Finland en Nederland. Tijdens deze ontmoeting werd de huidige situatie in Slovenië besproken, dat waarschijnlijk het volgende land zou zijn dat steun zou moeten krijgen van het Europese steunprogramma. Dat kon niet en dus moest er een oplossing worden bedacht. Destijds was dat nog Jan Kees de Jager. Maar De Jager was niet in Helsinki; dat was Jeroen Dijsselbloem. Dijsselbloem werd kort ná de verkiezingen plotseling voorzitter van de Eurogroep; een belangrijke groep financiële knappe koppen, die de Europese eenheidsmunt staande moet houden. Steunprogramma’s aan Griekenland, Spanje, Ierland en Portugal worden gecoördineerd van uit deze schaakclub. Het stond toen al vast dat de PvdA zou meedoen in een coalitie met de VVD en dus Dijsselbloem minister van Financiën zou worden. Niemand in Europa vroeg zich af hoe het toch kon, dat Dijsselbloem zó kort na de verkiezingen al voorzitter werd van die belangrijkste stuurgroep. De Nederlandse pers was alleen maar verguld dat het een Nederlander werd en dan ook nog eens de huidige minister van Financiën. Doorgaand wordt er hel leng gepraat over de bezetting van dergelijke belangrijke posten. Zie maar hoeveel tijd het in beslag neemt om de nieuwe post van EU Buitenlandcoördinator te bezetten (zeg maar: de Europese Minister van Buitenlandse Zaken). In de wandelgangen wordt daarvoor de naam van Frans Timmermans genoemd. Maar de benoeming van Dijsselbloem kwam plotseling: als een duvel uit een doosje was hij daar ineens. Zonder vooraankondiging. Zonder besprekingen van Europese regeringsleiders. Terwijl het toch een belangrijke Europese functie is. In veel landen is het immers crisis.

Regeringscoalities worden niet geformeerd ná de verkiezingen. Niet op de verkiezingsavond en niet op de dag erna. Ze worden geformeerd vóór de verkiezingen überhaupt plaatsvinden. In vakjargon heet dat ‘elkaars nieren proeven’. De coalitie met VVD/CDA en PVV was al geformeerd op het moment dat CDA-leider Maxime Verhagen aankondigde dat de missie in Uruzgan best wel kon worden verlengd. Verhagen wist dat de Partij van de Arbeid daar mordicus tegen was maar gooide de knuppel in het hoenderhok omdat hij wilde samenwerken met de destijds mateloos populaire Geert Wilders. Wilders, die in de pers ook nog eens werd afgeschilderd als een soort messias: hij zou Nederland radicaal gaan veranderen. Op de verkiezingsavond waarop het CDA het grootste verlies in haar geschiedenis incasseerde, wist Verhagen al dat dit geen enkel probleem zou zijn. Het CDA zou weer aan een regering deelnemen, met VVD en PVV. Dat was al bekend. Nog niet bekend was hoeveel zetels die nieuwe regering zou krijgen. Dat bepaalden de kiezers in het stemhokje.

Niet alleen de coalitie met VVD, CDA en PVV was al vóór de verkiezingen van 2010 gevormd; ook de huidige coalitie met VVD en PvdA was al een maand vóór de verkiezingen op 12 september 2012 gevormd. De VVD wilde na he mislukte avontuur met de PVV niet wéér een experiment, in dit geval met de SP. Hoewel de SP er goed voor stond in de peilingen en de winst ze bijna niet meer kon ontgaan koos de VVD ervoor om met die andere linkse partij zaken te gaan doen. Met die andere linkse partij die wel regeringsverantwoordelijkheid durfde te nemen en die wist wat het was om besluiten te nemen. Met die partij werden vooraf al afspraken gemaakt: de PvdA.