Schrijf een recensie. Maak een foto. Geef sterren.

Een paar jaar geleden zat ik bij een vriend thuis een biertje te drinken. Ons gespreksonderwerp was (zoals gewoonlijk) auto’s en in het bijzonder mijn auto. Hoewel mijn auto (een Ford Fiesta uit 2014) nog lang niet aan vervanging toe was, was ik toch al een beetje aan het nadenken over een andere auto. Ik noemde hem een aantal merken en modellen op. Één daarvan was de Renault Clio, om voor mij moverende reden. De drie daaropvolgende weken kreeg ik bij iedere website die ik bezocht en ieder internetfilmpje dat ik bekeek direct een dik drie minuten durend luidruchtig filmpje van en over de Renault Clio.

Ik dacht: maar daar heb ik het zaterdagavond nog over gehad? Hoe kan dat? Nou, heel simpel: Jouw smart phone of tablet luistert ieder gesprek dat je voert af, en slaat kernwoorden op, op een server. Met die gegevens worden binnen enkele seconden adverteerders gezocht, een advertentiecampagne ontwikkeld en op jou afgevuurd, zodat je (hopelijk) automatisch tot aankoop overgaat. Bij iedere advertentie die ik nu op het web tegen kom vraag ik me af wanneer ik het ook alweer over dit product heb gehad. Vaak zit daar enkele minuten tot ongeveer een uur tussen.

Mijn collega’s willen iedere vrijdag het weekeinde inluiden met een pizza. Toen één van de collega’s opperde om te pizza te vervangen door een broodje gezond bij Bakker Bart waren binnen 24 uur waren alle websites die ik bezocht, filmpjes en tijdlijn op Facebook en Instagram bedekt met advertenties van Bakker Bart.

Hoe gênant is het als je bij een crematorium bent geweest om een familielid de laatste eer te bewijzen, om na dit bezoek een verzoek te krijgen van Google Maps om te vertellen hoe het op deze plaats is geweest? Schrijf een recensie. Maak een foto. Geef sterren. Een familielid is overleden. Die heb ik zojuist de eer bewezen. Waarom moet ik een recensie schrijven? Welke zieke geest bedenkt dit? Welke zieke geest gaat na afloop van het bezoek aan een crematorium een recensie schrijven over dat crematorium? “Ja, het is er berengezellig?!”

Toen ik op de snelweg werd ingehaald door een auto van installateur Hoppenbrouwers deed dat mij denken aan een man die ik als intercedent van een uitzendbureau een jaartje of twintig geleden aan een baan heb geholpen. Die man had dezelfde achternaam en hij sprak die achternaam op een hele bepaalde, typisch Tilburgse manier uit, door enkele klinkers en medeklinkers in te slikken. Dat kwam er erg grappig uit. Ik deelde deze anekdote met een kennisje, waarna installateur Hoppenbrouwers dacht dat ik daadwerkelijk iets bij hen wilde bestellen, en dezelfde avond nog een serie advertenties op me afvuurde.

Alles wat je met je smart phone doet – en alles wat je er niet meer doet – is overgeleverd aan de grillen van het kapitalisme. PING! Je hebt gebeld met JeansCentre. Vertel er eens over..! Dat zijn privégesprekken, klootzakken van Google. Sodemieter op met je recensies. PING! Je hebt een foto gemaakt. Wil je die niet meteen posten? Daar verdien je punten mee!

Het ernstige aan dit verhaal is dat je eigenlijk geen privacy meer hebt, omdat allerlei geldwolven via de microfoon op je smart phone meeluisteren naar wat je van plan bent te kopen, om vervolgens allerlei advertenties of een gelikte advertentiecampagne op je af te vuren. Geldwolven die schijnbaar schijt hebben aan jouw identiteit en privacy, en er ook schijt aan hebben dat jij dal wel roept dat je van plan bent een product te kopen, maar er misschien op dat moment geen geld voor hebt of nog heel even over je mogelijke aankoop wilt nadenken. Na een half uurtje op het internet surfen zitten er tot soms wel 10.000 trackers op je harde schijf (trackers zijn kleine programmaatjes die jouw surfgedrag bijhouden en deze informatie doorspelen naar de eigenaar van die tracker). Ik heb al 13 fotocamera’s; waarom zou ik er nog één bij kopen? Google en Facebook hebben er maling aan. Net als de adverteerders die erop adverteren.

Toen ik voor mijn 12 1/2 jarig jubileum bij mijn werkgever als aandenken aan deze prestatie een horloge wilde kopen en daarover hardop filosofeerde, reageerden horlogemakers meteen en vuurden via Facebook en Instagram de meest prachtige uurwerkjes op me af. De één nog mooier dan de ander. Ik deed de uitspraak rond en uur of zeven. Twee uur later kon ik alle luxe horlogemerken opnoemen. Van Berling via Vincenzo tot Breitling en alles daartussen.

Ook reageerde Stella Fietsen, toen ik een gesprek had over welke ondernemingen keukenkoning Ben Mandemakers nog meer bezat. Naast zijn keukenimperium heeft de gezellige Brabander namelijk ook belangen in autodealer Van Mossel en internet fietsenmaker Stella Fietsen. Binnen een half uur ná de uitspraak dat Mandemakers ook nog Stella Fietsen bezat begon Stella Fietsen met het afvuren een reclamecampagne op mij, compleet met advertenties, aanbiedingen en gelikte filmpjes.

Alsof het nog niet genoeg is, is er ook nog eens een enorme biedingstrijd aan de gang tussen de verschillende aanbieders van brillen, op het moment dat jij in jezelf mompelt dat je een nieuwe bril nodig hebt omdat je huidige bril slijtagepunten vertoont. In enkele seconden bieden verschillende opticiens tegen elkaar op en wie de hoogste prijs heeft geboden mag van Facebook een advertentiecampagne op de gebruiker afvuren, op het moment dat de microfoon in je smart phone of tablet opvangt dat je van plan bent een nieuwe bril te kopen. Daar merk je als gebruiker niets van. Alleen Facebook merkt dat, wanneer ze in een kwartaal weer een paar miljard op hun bankrekening mogen bijschrijven.

De linker koplamp van mijn auto was stuk. Ik had het daarover met mijn buurman Mohammed. Hij hielp me met het verwijderen van de kapotte koplamp, wees mij op het type lamp (ieder type autolamp heeft een H-nummer, ook weer geleerd) en gaf me een adres waar ik een vervangende lamp kon kopen. De bewuste koplamp had ik al aangeschaft én gemonteerd maar dat was voor de geldwolven aan de andere kant van de lijn blijkbaar niet voldoende. Diezelfde avond was mijn hele tijdlijn op Facebook en Instagram gevuld met autolampenfabrikanten, inclusief aanbiedingen.

Garderobe vervangen omdat de huidige kleding versleten is? Binnen enkele minuten na het filosoferen hierover vult de tijdlijn op Facebook en Instagram, en de filmpjes op YouTube met kledingmerken en afbeeldingen van precies die kledingstukken die ik wil vervangen.

Pas echt dol werd het na een reclameblokje op NPO Radio 1, dat ik in de auto onderweg van mij werk naar huis luisterde. Bij thuiskomst wilde ik een YouTube filmpje van RTLZ bekijken, waarna er liefst 7 (!) advertenties tegelijkertijd op me werden afgevuurd. Alle zeven (!!) uiterst luidruchtige filmpjes kwamen van precies dezelfde aanbieders, die tien/vijftien minuten daarvóór nog in het STER reclameblok op NPO Radio 1 zaten. Na het bekijken van zeven (!!!) filmpjes kreeg ik het filmpje van RTLZ pas te zien.