Inkt op een stukje papier

Gisteren verlaagde het kredietratingbureau Standard & Poors de kredietwaardigheid van de Verenigde Staten van AAA naar AA+. Dat wil zeggen dat het risico je je geld niet terug krijgt, als je dat aan Amerikanen leent, groter is geworden. Ook wordt het voor de Amerikanen duurder, om geld te lenen op de kapitaalmarkt. Standard & Poors is wereldwijd een toonaangevend kredietwaardigheidsbureau, samen met Fitch en Moody’s. Die laatste twee hebben de kredietwaardigheid van de VS nog niet verlaagd. Maar verwacht wordt, dat dit slechts een kwestie van tijd is. Het is voor het eerst in de financiële geschiedenis dat de VS een afwaardering van haar kredietwaardigheid krijgt. En hoewel het slechts een papieren afwaardering is, komt het bij de voormalige politieman van de wereld hard aan. De VS zijn voor het westen de belangrijkste afzetmarkt. Dat niet alleen; China, Japan, Duitsland en Nederland hebben honderden miljarden aan schulden uit staan bij de Amerikanen. De kans dat die schulden ooit zullen worden terugbetaald door de Amerikanen, is met de afwaardering een stuk kleiner geworden. En dat gaan we hier in Nederland merken.

Iets meer dan tien jaar geleden groeiden de bomen nog tot in de hemel; de beruchte wereldwijde internetbubbel. Kunt u zich dat nog herinneren? De economieën in de wereld draaiden op volle toeren en niemand leek het slecht te hebben. Overal ter wereld werd met geld gesmeten, dat het een lust voor het oog was. Bedrijven namen elkaar voor miljarden dollars over; overheden deden daarin mee en smeten eveneens met miljarden. Het was op dat moment (1999), met de toelating van een aantal landen tot de eurozone, dat de grootste financiële fout uit de geschiedenis is gemaakt. Op dat moment woedde er een zwaar politieke strijd in Europa, waarbij vooral de grote landen Frankrijk, Duitsland, Spanje en Italië het niet eens bleken te zijn met hun eigen afspraken. In 1992, tijdens de ondertekening van het Verdrag van Maastricht, hadden de op dat moment 12 lidstaten van de Europese Gemeenschap (tegenwoordig: Europese Unie) met elkaar keiharde afspraken gemaakt over wanneer een land mocht deelnemen aan de euro; de Europese eenheidsmunt. Één van de criteria was, dat de staatsschuld niet groter mocht zijn dan 60% van het bruto nationaal product (voor de Wilders-stemmers onder ons: het bruto nationaal product is het bedrag, dat alle Nederlanders bij elkaar verdienen). Ook mocht de rente niet hoger zijn dan 3,4%. De peildatum zou 1 januari 1999 worden en alleen de landen die op dat moment aan deze eisen voldeden, mochten worden toegelaten tot de eurozone. Alleen deze landen, mochten de Europese eenheidsmunt invoeren.

Frankrijk (meer dan 120%), Duitsland (69%), Italië (meer dan 200%), Portugal (meer dan 100%), België (meer dan 250%), Spanje (150%) en Griekenland (280%) voldeden niet aan die criteria. De enige landen die op dat moment voldeden aan de in het Verdrag van Maastricht afgesproken eisen, waren Nederland (met 59% op het randje), Ierland (39%) en Luxemburg (20%). Tegenvallend, omdat vooral Frankrijk de laatste jaren erg zijn best had gedaan om de schuldenlast te verminderen. Diverse belangen in staatsbedrijven, zoals in autobouwer Renault, computerconcern Schneider en treinenbouwer GEC Alsthom werden in rap tempo verkocht. Bankenconcern Credit Lyonais moest het voortaan stellen zonder staatssteun en viel om. Bijna de helft van de CAC40, de aan de Parijse effectenbeurs genoteerde lijst van de 40 grootste Franse bedrijven, was deels of helemaal in staatshanden. De verkoopwoede van de Fransen was niet genoeg; de staatsschuld bleef boven de Europese afspraak van 60%. Er ontstond een politieke machtsstrijd, met als inzet de Europese eenheidsmunt. Duitsland meende namelijk, dat de eenheidsmunt zonder Duitse steun geen waarde had. Dus moest Duitsland meedoen. De Fransen reageerden verontwaardigd en riepen dat ze zo hard hun best hadden gedaan, om staatsbedrijven te verkopen en nog steeds niet aan de criteria voldeden. De Fransen vonden, dat ze moesten worden beloond voor die moeite en ook deel mochten nemen aan de Euro. U raadt het al: de chaos was compleet, want de andere landen die ook niet voldeden aan de criteria uit het Verdrag van Maastricht, begonnen te steigeren. Zij wezen de Fransen op hun staatsschuld, waarna de ruzie werd gesust en België, Italië, Spanje, Griekenland, Portugal en Duitsland alsnog mee mochten doen met de euro. De afspraken in het Verdrag van Maastricht was verworden tot niets meer, dan een beetje inkt op papier. Het waren waardeloze afspraken geworden.

Dat Europa nu zo in de financiële ellende zit, is terug te herleiden naar die ene dag, dat waardeloze landen als België, Frankrijk, Spanje en Griekenland werden toegelaten tot de Europese eenheidsmunt. Zij voldeden niet aan de afspraken uit het Verdrag van Maastricht en toch werden ze toegelaten. Ze hadden hun financiën niet op orde en toch werden ze toegelaten. Ze waren verwikkeld geraakt in een politiek machtsspel, waarna ze werden toegelaten tot de Europese eenheidsmunt. En in de plaats van de eisen, dat de landen hun bizar slechte boekhouding op orde zouden brengen, deed de Europese Commissie helemaal niets. Immers, de wereldwijde economie ging goed; het draaide op volle toeren. Maar er is nog een probleem: Italië en vooral België zijn landen, die bijna niet te besturen zijn. Politieke crises in deze landen stapelen zich op. De Italianen zijn bijna ieder jaar opnieuw naar de stembus, omdat ze zoveelste regering is gevallen over het zoveelste niemendalletje. In België is er al meer dan een jaar na de verkiezingen helemaal geen regering, omdat ze er niet uitkomen welke taal ze moeten spreken.

Totdat de bankencrisis toesloeg; Banken hadden jarenlang geld geleend, dat er niet was, aan mensen, die het niet konden betalen. In Nederland viel voor het eerst in veertig jaar een bank om; de DSB. Deze bank, waar de halve VVD-top aan het roer stond, werd het symbool voor de Nederlandse bankencrisis. DSB had jarenlang de markt bestormd met lage instaprentes op leningen. Je stapte laag in, waarna de rente jaar na jaar verder steeg en je uiteindelijk twee keer meer betaalde, dan wanneer je met je hypotheek gewoon bij je eigen bank was gebleven. Zo werkte het ook in de VS, waar zowat alle banken op deze manier werkten. Banken gingen aan het financiële infuus en werden door de belastingbetaler feitelijk beloont, voor het gevoerde wanbeleid. Grote autoconcerns, die elkaar een paar jaar eerder nog met miljarden overnamen, kwamen in de problemen. Zowel GM als Chrysler hadden hun auto’s met grote leningen verkocht en nu mensen hun huis niet meer konden betalen, konden ze de lening op hun auto ook niet meer betalen. Chrysler en General Motors gingen ook aan het staatsinfuus; de Amerikaanse overheid kocht General Motors (GM) in z’n geheel op en Chrysler deels; het andere deel viel in handen van de Italiaanse machinebouwer Fiat. De ironie wil, dat tien jaar eerder Fiat Automobili, de automobieltak van de machinebouwer, nog op het randje van een faillissement stond. Maar feitelijk kocht de Amerikaanse belastingbetaler al die schulden over en werden de mensen, die onverantwoorde leningen hadden verstrekt, werderom beloond voor het gevoerde wanbeleid. Autobouwer Ford ontsprong de dans, omdat het in de jaren voorafgaand aan de crisis, bijna geen auto's had verkocht.

Amerika moest onder George W. Bush zo graag ten strijde trekken tegen die vervloekte Moslims. Een oorlog die niet alleen veel levens, maar ook veel geld kostte en het land verder naar de afgrond bracht. Het is niet voor niets, dat George W. Bush er bij oud-premier Balkenende (CDA) zo op aan drong, zijn manschappen in Uruzgan te houden. Een missie, die Nederland financieel niet aan kon. Maar Balkenende wilde de Amerikanen helpen en hoopte vooral op Amerikaanse steun, wanneer hij zou solliciteren naar een hoge post bij de VN, Europese Unie, IMF of Wereldbank. Al die posten zijn inmiddels aan zijn neus voorbij gegaan; in de plaats van een hoge post bij de VN, EU, IMF of Wereldbank, staat Harry Potter wekelijks voor de klas.

Als George W. Bush even had gebeld met zijn voormalige aartsvijand, de Russen, dan hadden die hem haarfijn kunnen uitleggen dat Afghanistan een onneembare vesting is. De Russen vochten liefst vijftien jaar lang in het onherbergzame Afghanistan en verloren verhoudingsgewijs erg veel levens aan de Taliban.De Russen beschikten over (op dat moment) de meest moderne wapens en veel munitie; de Taliban kende de weg beter. De Taliban was de satellieten, helikopters en hypermoderne artillerie van de Russen te slim af, omdat ze elk weggetje, zandpaadje, grot of ravijn kende, als hun broekzak. De Russen hadden landkaarten nodig; de Taliban hadden hun hoofd. Die geschiedenis herhaalde zich, toen de Amerikanen met groot vertoon Afghanisatan binnen stormden. Het is een oorlog, die vandaag de dag nog altijd vele levens eist en vooral veel geld kost. En het probleem is nog altijd niet opgelost. De partijen strijden nog altijd en Nederland doet daaraan gewoon mee, omdat het een politiemissie uitvoert. Kortom: er wordt gewoon meegestreden met de Amerikanen. Al mogen we dat van de VVD natuurlijk niet zeggen. Dus vergeet ook even, dat het hier staat.

In eigen land verlaagde George W. Bush de belasting voor de allerrijksten, zodat er steeds minder belastinggeld binnen kwam. De Amerikanen leven al jaren op de pof en er komt een moment, dat zich dat gaat wreken. En dat moment is nu gekomen, nu Standard & Poors de kedietwaardigheid van de VS af waardeert. Onder druk van de zwaar conservatieve Tea Party gingen de belastingen voor de allerrijksten ook dit keer niet omhoog, waardoor de huidige maatregelen te zwak zijn om de Amerikaanse overheidsfinanciën er weer bovenop te helpen. Obama wil niets liever dan stoppen met de oorlogen in Irak en Afghanistan en manschappen terugtrekken. De voormalige politieman van de wereld is erg verzwakt en heeft geld noch de middelen om de strijd verder te voeren. Ook willen de Republikeinen hun rijke vriendjes niet verliezen. Wat de VVD in Nedeland met de bankdirecteuren doet, doen de Republikeinen in de VS met alle rijken; Hen wordt niet om een gunst gevraagd, om de belabberde staatsfinanciën er weer bovenop te helpen. In Nederland durft de VVD de banken niet aan te pakken, omdat vrijwel alle bankdirecteuren lid zijn van die VVD, of daar op z’n minst een behoorlijke invloed hebben. Dus kunnen we concluderen dat, zolang de VVD aan het bewind blijft, geen enkele bankdirecteur zal worden bestraft voor het kapot maken van de wereldwijde economie.

Dat de Amerikaanse- en Europese economieën er nu zo slecht voorstaan, is puur het gevolg van financieel wanbeleid en het niet houden aan afspraken. Een kwestie van doorpakken en aanpakken zou de zaken voor een groot deel kunnen oplossen. De bijna niet te beslechten barrière tussen links en rechts zou eens moeten verdwijnen. Links en rechts zouden samen moeten optrekken in de strijd tegen de Chinezen, die langs de zijlijn met de handen over elkaar staan te kijken hoe de twee voormalige supermachten langzaam in het moeras wegzakken. De Chinezen hebben meer dan 1100 miljard (dit is geen tikfout!) aan Amerikaanse staatsleningen en er komt een moment, dat ze die gaan verzilveren. Er komt een moment, dat de Amerikanen een kwart van hun land moeten afstaan aan de Chinezen. Want zo groot is de Amerikaanse schuld aan de Chinezen nu.

Ook hier in Nederland gaan we de verandering van krachten merken. Ook hier in Nederland gaan we de gevolgen van de politieke steekspel in de VS merken. Niet alleen zullen aandelen op de effectenbeurzen nog minder waard worden (De AEX in Amsterdam is inmiddels al onder de 300 punten gezakt) en ligt een nieuwe recessie op de loer... Geld zal minder waard worden en een nieuwe bankencrisis ligt op de loer, omdat vrijwel alle Nederlandse banken immense belangen hebben in de VS. Dat niet alleen; ook de Nederlandse overheid heeft – zoals eerder gezegd in dit stuk – grote geldleningen uitstaan in de VS. Die geldleningen waren al nagenoeg waardeloos; als de schuldencrisis in de VS niet snel wordt opgelost, dan is dat ook verworden tot niet meer dank wat inkt op een stukje papier.