Meneer de president

De lijst met Amerikaanse presidentskandidaten stroomt aardig vol. Vooral aan Republikeinse kant lijken de kandidaten zich te verdringen om een gooi te doen naar het presidentschap van de Verenigde Staten. Aan Democratische kant hebben er zich slechts twee kandidaten gemeld. Alsof de Democraten er haast vanuit gaan dat Hillary Clinton de race gaat winnen. En dat zou goed kunnen, want de Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn al lang geen democratisch feestje meer. Het ziet eruit als een feest met al die vlaggetjes, ballonnen stickers op auto’s en pompeuze bijeenkomsten met veel circusvertoon. Met duizenden, soms tienduizenden mensen verzameld in een zaaltje die de presidentskandidaat van hun keuze toejuichen. Het is allemaal één grote poppenkast maar de hele wereld vindt het geweldig. Het is allemaal een ingestudeerd en strak geregisseerd feestje waarvan de afloop vooraf al bekend is maar de hele wereld vindt het fantastisch. De hele wereld geniet hoe het hard tegen hard gaat en hoe de presidentskandidaten elkaar publiekelijk afmaken. Droeg de ene kandidaat in zijn of har jeugd twee verschillende kleuren sokken dan kan dat zijn of haar presidentschap kosten. Ging één van de presidentskandidaten één dag te lang op vakantie buiten de VS dan kan dat zijn of haar presidentschap kosten. Ooit een verkeerde kleur auto gekocht? Misschien een glas van het verkeerde merk cola gedronken? Wellicht ooit twee dollar te weinig afgerekend aan de kassa? Geen Amerikaanse kaas op je brood? Televisie op het verkeerde kanaal?

Ooit door rood gereden? Wellicht het gazon in de verkeerde richting gemaaid? Incapabel om dit immense land te regeren.

Maar zo eenvoudig ligt het natuurlijk niet. Het presidentschap hangt natuurlijk niet af van de kleur Wc-papier die je gebruikt. Het maakt ook niet uit of je een korreltje zout meer over je ei strooit. Het heeft helemaal niets met democratie te maken want het is allemaal voorgekookt. Dat stemmen van de kandidaten is een farce. Het hoort erbij, maar eigenlijk maakt het allemaal niet uit wat je ooit in een ver verleden hebt gedaan. Waar het om draait is geld. Hoe meer geld, hoe meer campagnetijd je kunt kopen en hoe groter je kansen worden. Hoe meer mensen je kunt mobiliseren en hoe vaker je zendtijd kunt kopen. Dus ben je afhankelijk van geldschieters om je campagnekas te vullen. Dus ben je afhankelijk van geldschieters. Sinds jaar en dag kunnen kiezers in de VS de presidentskandidaat van hun keuze ook financieel steunen. Iets dat bijvoorbeeld in Nederland pas sinds kort kan. Kiezers kunnen een paar tientjes tot enkele honderden dollars storten in de campagnekas. Maar ook van overzee kunnen aanhangers over de hele wereld geld overmaken aan de campagnekas van hun favoriete presidentskandidaat. Barack Obama troefde op deze manier zijn tegenpool John McCain al af en werd president van de VS. Hoewel dat ook niet helemaal waar is natuurlijk.

Iets wat in Nederland nog niet ingeburgerd is en in de VS al wel sinds mensenheugenis is het steunen van een presidentskandidaat door een bedrijf. In de VS hoeft de presidentskandidaat geen verantwoording af te leggen over de financiële bedrage en dat maakt de presidentsverkiezingen een schimmenspel. Want even kijkend naar de campagnekas van Barack Obama; die bedroeg bij de laatste verkiezingen maar liefst 680 miljoen dollar. Jawel, u leest dat goed; bijna een miljard dollar. Volgers van de Amerikaanse presidentsverkiezingen speculeren erop los: bij de volgende presidentsverkiezingen kan de campagnekas de één miljard dollar wel eens overstijgen. Een waanzinnig hoog bedrag als je bedenkt dat meer dan een derde van alle Amerikaanse huishoudens op of net onder de armoedegrens leeft. In de VS is het niet ongewoon dat zowel vader als moeder twee of meerdere banen heeft; door de week is pa manager op kantoor, in het weekeinde staat vader hamburgers uit te delen in de lokale McDonald’s. Dit allemaal om de torenhoge kosten van levensonderhoud het hoofd te bieden. Want het prijspeil in de VS is nagenoeg gelijk aan dat van Nederland.

En juist daar zit ‘m de crux: hoe kan een presidentskandidaat een campagnekas van met dan één miljard dollar ter beschikking staan? Laten we even rekenen: in de VS wonen 392 miljoen mensen. Zij zouden allemaal 4 dollar moeten doneren dan zou er één miljard in kas zitten. Maar onder die 392 miljoen mensen zitten ook kinderen tot 18 jaar. Die mogen niet stemmen. Er zitten ook mensen met een strafblad onder; in Florida en Texas mogen mensen met een strafblad niet stemmen. Er zitten ook ongeletterden en illegalen onder. En niet iedereen is voor dezelfde presidentskandidaat. Laten we één kandidaat van iedere partij nemen: zowel Democraten, Republikeinen als Onafhankelijken. Dan stijgt het bedrag al snel naar de 100 dollar en niet iedere Amerikaan doneert een dergelijk hoog bedrag. Ook de merchandising (vlaggetjes, stickers, ballonnen, etc) zijn niet genoeg om de presidentskandidaat te steunen.

En dáár komen de rijke families om de hoek kijken. Daar komen grote bedrijven als Microsoft, Google, Apple, Boeing en McDonald’s om e hoek kijken. Daar komt de defensie industrie als Northop Gruman of General Electric om te hoek kijken. Zij maken de race naar het Witte Huis een gelopen koers. Zij maken de presidentsverkiezingen een farce. Want die rijke families zijn er in de VS niet zo heel erg veel; vier- tot vijfhonderd. Wie president van de VS wil worden zal eerst hen voor zich moeten winnen daarna pas de rest van het land. Het geld van hen is zo belangrijk geworden dat zij bepalen wie de nieuwe president wordt. De presidentskandidaat moet in ruil voor dat geld beloften doen bijvoorbeeld door rijken niet extra te gaan belasten om het begrotingstekort weer een beetje recht te trekken. George Walker Bush beloofde de defensie industrie te helpen zouden die hem steunen. Dat gebeurde en Bush viel Irak en Afghanistan binnen. De rijke families kopen dus invloed en bepalen hierdoor mede de agenda. De presidentskandidaat die de meeste rijke families achter zich krijgt heeft dus de meeste invloed gekocht. Daarmee is de verkiezing al beslist voordat-ie is begonnen.

In Nederland moeten bedrijven die grote bedragen in de partijkas van een politieke partij storten zich verantwoorden voor hun financiële steun. Alle partijen houden zich hier keurig aan. Behalve de PVV. Die leggen geen verantwoording af over hun financiële steun omdat zij blijkbaar boven de wet staan.