‘Kijk eens, zie je wel: ik heb het voorspeld!’

De schrijver van dit stukje zou graag in debat gaan met Paul Jansen van De Telegraaf en oud-VVD Tweede Kamerlid Arend Jan Boekestijn. Beiden voorspelden eerder in 2014 dat de samenwerking tussen VVD en PvdA de Kerst van 2014 niet zou halen (dit deden ze naar het voorbeeld uit de voetballerij, waar aan het begin van ieder voetbalseizoen onder analisten en commentatoren wordt gewed welke trainer de Kerst niet gaat halen). Beide heren zijn blijkbaar helderziend, want ze voorspelden ze dat ook al in 2013 en ook in 2012. Zowel in 2012, 2013 als 2014 werd de Kerst wel gehaald. De schrijver van dit stukje wil er best een goede fles champagne om wedden dat ze deze voorspelling in 2015 wéér gaan doen. Net zolang totdat ze gelijk krijgen, zodat ze kunnen zeggen dat ze dit hadden zien aankomen; ‘kijk eens, zie je wel: ik heb het voorspeld!’. Het is een makkelijke vergelijking met die hele bataljons economen en analisten die de huidige economische crisis al in de jaren '90 van de vorige eeuw hebben zien aankomen; ‘kijk eens, zie je wel: ik heb het voorspeld!’. Maar in beide gevallen zijn deze uitspraken gelijk aan het voorspellen van de dagelijkse weersverwachting: Het kan morgen regenen, het kan sneeuwen, maar het kan ook heerlijk zonnig met een best temperatuurtje zijn. En als het morgen dan inderdaad regent, dan zegt de weerman: ‘kijk eens, zie je wel: ik heb het voorspeld!’. Zo’n uitspraak komt altijd uit. Is het niet vandaag, dan is het wel morgen. Anders wel overmorgen. Het doen van waarheidsgetrouwe voorspellingen blijft moeilijk. Ook voor de heren Jansen en Boekestijn, die niet veel meer dan whishful thinking kan worden verweten. Ze hopen dat de samenwerking tussen hun VVD en die engerds van de PvdA zo snel mogelijk eindigt. Maar tussen hopen en daadwerkelijk gebeuren dit een hele grote stap. Want ook in 2015 krijgen ze geen gelijk.

Wat onmogelijk kan worden ontkend is de bevinding dat dit Kabinet echt in een Achtbaan zit. Het is een totale dollemansrit. Steunt de PvdA een VVD-initiatief, dan staat heel links Nederland op z’n achterste benen en steunt de VVD een PvdA-initiatief, dan klaagt de rechtse media steen en been. Na de Tweede Kamerverkiezingen van september 2012 was de hoop dat Nederland niet zo verdeeld meer was, omdat tegen beide partijen werd geroepen dat ze moesten ophouden met dat gekrakeel en de economische misère moesten oplossen. De kiezer koos voor twee ervaren regeringspartijen: zij moesten het gaan doen. Er was simpelweg geen andere oplossing dan de combinatie VVD en PvdA. Hoewel, er was nog een andere mogelijkheid: een met PvdA, CDA, D66, GroenLinks en SP. Maar binnen de PvdA heerste het besef dat een Kabinet van vijf partijen een janboel zou worden. Ze wilden een stabiel Kabinet, dat de volle vier jaar zou uitzitten. Bij de VVD wilden ze ook een stabiel Kabinet, maar zagen ze ondertussen ook dat de enige mogelijkheid om te regeren een samenwerking met de door hun zo gevreesde PvdA moest zijn, simpelweg omdat hun vrienden van vroeger, het CDA, niet thuis gaf. Ook wilde het CDA een coalitie over links – één met GroenLinks en SP erin – niet steunen.

In deze laatste bijdrage van 2014 kijkt de schrijver van dit stukje vooruit naar 2015. Niet verder dan maart 2015, want dat is de eerstvolgende maatstaf voor dit Kabinet. De algemene verwachting is dat vooral de PvdA wederom een knal krijgt van de kiezer. De sociaaldemocraten zullen terugvallen naar landelijk ongeveer 13 zetels, tegenover 38 nu. Dat de PvdA klappen krijgt is zo goed als zeker. Alleen een wonder kan ze daar nog vanaf houden. Maar langzaam klinken er toch ook wanhopige geluiden uit het VVD-kamp. Ontevreden VVD kiezers dreigen de liberalen te verruilen voor hun oude liefde CDA of stappen over naar de PVV. Van de ontevreden PvdA-kiezers stapt een deel over naar D66 en een deel naar de SP. Tegelijkertijd kan de SP niet profiteren van de impopulariteit van de PvdA, want waar de sociaaldemocraten momenteel op 13 zetels in de peilingen staan, komen de socialisten niet verder dan 16. Een minimaal verschil, wat uit te leggen is dat SP-kiezers overstappen naar de PVV.

Het is dus PVV wat de klok slaat. Zowel VVD-kiezers als die van de SP stappen over naar de anti-Islambeweging van Geert Wilders. Maar wat de PVV pas echt in de kaart gaat spelen is het ‘Minder Minder Minder’-proces, dat vlak vóór de verkiezingen begin maart 2015 van start gaat. Een beter moment had Geert Wilders zich niet kunnen wensen, want dit levert hem meer gratis reclame op dan welke partij dan ook. Wilders krijgt zendtijd van bijna alle actualiteitenrubrieken, kranten en andere media. Journalisten zullen zich verdringen in de rechtszaal. Alle camera’s zullen gericht zijn op Wilders. Tezamen met de vele analyses, voor- en nabesprekingen zal er geen ontkomen meer aan zijn: Iedere dag bijna een uur lang Geert Wilders op radio, internet en televisie. Een eclatante en afgemeten overwinning kan Wilders en de zijnen bijna niet meer ontgaan. Het is een garantie voor een succes die zijn weerga niet kent. De PVV wordt veruit de grootste. Groter dan de andere twee winnaars – CDA en D66 – samen. De aandacht zal daarom niet meer uitgaan naar het verlies van de PvdA, maar de winst van de PVV.

Maar een hele grote PVV schept nieuwe kansen voor de PvdA. Afgezien van de VVD is er namelijk geen enkele partij die in zee wil met de anti-Islambeweging. Maar ook de VVD staat niet echt te trappelen om in zee te gaan met Geert Wilders. CDA weet dat een ezel zich geen twee keer aan eenzelfde steen moet stoten. Politiek Den Haag zal dus moeten samenklonteren om de PVV aan te kunnen, want de PVV is als grootste partij in de Eerste Kamer in staat deze regering naar huis te sturen. Daarmee grijpt het ook de macht in de Tweede Kamer. Dat zal niemand voor zijn rekening willen nemen en dus is samenwerking vereist. Men is nu op elkaar aangewezen, dus ook op de PvdA. In vrijwel alle provincies zal de PvdA moeten aansluiten om tegenwicht aan de PVV in de Eerste Kamer te kunnen bieden. College onderhandelingen zullen nooit zo lang kunnen duren, want de enige andere mogelijkheid is een coalitie met de PVV, en dat wil niemand. Om de PVV buitenspel te zetten en te houden zullen VVD, CDA, D66, GroenLinks, ChristenUnie, SGP en PvdA met elkaar moeten samenwerken.

VVD, CDA en D66 zullen de PvdA harder nodig hebben dan ze nu misschien denken. En hopen.