Vrijwel iedere zaterdagavond,als ik thuis kom na het uitgaan, zet ik even de radio aan. Met de radio aan dommel ik vervolgens in slaap. Dit avondritueel speelt zich al af sinds mijn kinderjaren. Ik was vrijwel altijd nieuwsgierig naar het laatste nieuws. Daar ging het mij in eerste instantie om. Was er nog was gebeurd in de wereld? Was de oorlog al uitgebroken? Ik ben altijd al een mannetje geweest dat zich interesseerde voor wat er hem heen gebeurde. Niet alleen in de wijk of stad, maar vooral op nationaal en internationaal politiek niveau.
Hoe anders gaat dat met Johan, Jos, Bep, Mien, Kees, Peter, Sheila, Klaas of Frank. Niet dat ik deze mensen allemaal persoonlijk ken, maar ze vullen iedere zaterdagavond weer de nationale radio. Omdat er ’s nachts bijna niemand naar de radio luistert – op die enkele dronkenlap na –, gaan radiozenders massaal over op belprogramma’s, waarbij mensen hun persoonlijke verhaal kunnen doen. Deze verhalen zijn soms dolkomisch, maar over het algemeen diep tragisch en schrijnend. Zo af en toe belt er iemand met een verhaal dat een glimlach verdient. Zoals Johan, die met zijn auto vast stond in een weiland ergens vlakbij Roosendaal in Noord-Brabant. De auto van Johan, een groene Citroën Berlingo, werkt om één of andere reden niet meer en dus kan Johan niet voor- of achteruit. Johan staat hier één en alleen te wachten op het ochtendgloren. Omdat zijn auto dienst weigert, weigert natuurlijk ook de verlichting dienst. Hij kan geen hand voor ogen zien. De presentator vraagt Johan of hij de Wegenwacht heeft gebeld, maar Johan geeft aan geen geld te hebben voor pechhulp. De presentator biedt daarom aan via de radio hulptroepen in te schakelen, maar Johan weigert het aanbod. Hij en zijn hond gaan hier wel slapen en als straks de zon weer op komt, zal hij wel gaan kijken wat er aan de hand is met zijn luie Franse werkpaard. Johan is een optimist en wil niet via de radio om hulp vragen. Hij lost het allemaal zelf wel op. Hij belde alleen maar omdat de temperatuur buiten wel erg koud is en hij daardoor de slaap niet te pakken kon krijgen. Om de tijd te doden belde hij maar naar het radioprogramma.
Komische verhalen als die van Johan kun je op de nachtelijke radio op één hand tellen. Zo was er ook een discussie over het ontstaan van de kleur geel en wie was nou de uitvinder van het wiel? Een man heeft zojuist een concert gegeven voor een zaal vol toehoorders en wil dat voor de radio nog wel even dunnetjes over doen. De presentator geeft hem graag wat tijd voor een soloconcert. Maar over het algemeen zijn de verhalen op de nationale nachtradio niet zo vrolijk als voorgaande gebeurtenissen. De bellers zijn zeer eenzaam en alleen op de wereld. Zij zijn de belichaming van de individualisering van onze maatschappij. Omdat niemand meer oog voor elkaar heeft, vereenzamen de meesten. Mensen zitten tegenwoordig weggedoken achter hun computerscherm en surfen over het internet, of spelen met de spelcomputer. Ze komen tegelijkertijd klaar met een acteur en een actrice, die in de pornofilm ook liggen klaar te komen. Die pornofilm hebben ze net aangeschaft via internet. Bij andere gevallen is de partner is overleden, zijn ze verstoten uit een groep mensen of van familie en vrienden. Vaak huilend vertellen bellers hoe ze uitgesloten zijn van een groep of waarom ze niet meer terug kunnen naar die ene vriend of die ene partner. Hoe ze familie en vrienden uit het oog zijn verloren door een sterfgeval en sinds die tijd lijken die vrienden en familie geen tijd meer voor ze te hebben. Op de vraag van de presentator hoelang geleden de begrafenis ook alweer was, komen duizelingwekkende getallen naar buiten, van soms wel tien jaar of meer. Al die tijd heeft er dus geen enkel familielid of vriend naar ze omgekeken. Lekkere vrienden zijn dat. De zwoele stem van de presentator klinkt triest en zwaar, als de oudere dame Mien vertelt over haar verkrachting, die op haar negende levensjaar plaatsvond en waarbij de buurman zijn geslachtsorgaan niet binnen boord kon houden. Iedereen die op dat moment de zender inschakelt, hoort tot in detail hoe de buurman zijn verschrikkelijke daad pleegde. Jos geeft op de nationale radio toe op kleine kindertjes te vallen en wil graag uitleggen hoe hij de liefde met ze bedrijft. Dit vindt de presentator niet nodig. De presentator is waarschijnlijk bang dat anderen op hetzelfde idee komen. Maar het gesprek met Jos gaat wel verder over het seksuele verlangen van de man. Als de pedofiel voor de derde keer de fout maakt weer in de richting van het verleiden van zijn slachtoffertjes te vertellen, verbreekt de presentator de verbinding. Kees vertelt over zijn alcoholverslaving en hoe dat zij leven heeft veranderd. Hoe hij zijn baan, zijn gezin en uiteindelijk ook al zijn bezittingen is kwijt geraakt. Terloops meldt hij dat hij belt vanuit een verslavingskliniek. Peter vertelt dat hij als een kluizenaar op een woonboot woont, dat ergens in een Gronings meertje ligt. Hij heeft al 25 jaar geen gas en stromend water en van het opruimen van zijn schuit houdt hij niet. Televisie heeft hij niet. Vandaag heeft hij zijn eerste GSM gekocht en wil nu kijken of het ding werkt. Omdat hij geen vrienden heeft, maar wel een radio, belt hij maar met het radioprogramma, zo meldt hij. Hans is een man van 50+, die op zoek is naar werk, om de laatste jaren tot zijn pensioen in te vullen. Dus leest hij zijn hele opleidings- en arbeidsverleden voor, aan de gewillige luisteraar. Hij heeft tien jaar voor werkgever X in Saudi-Arabië gewerkt en tien jaar is hij afdelingshoofd geweest bij werkgever Y. Clara vertelt hoe de relatie met haar enige dochter op de klippen is gelopen, omdat de dochter in kwestie haar lichaam heeft verkocht aan de hoogste bieder.
Ik neem dagelijks de trein naar het werk en tegen de avond, als ik terug kom op het centraal station van ‘s-Hertogenbosch, staan ze er wel eens. Ze roepen dat de wereld verziekt is en het leven klote. Vervolgens gaat hun verhaal over de duivel en hoe alleen de Heer hiervoor een oplossing heeft. Het is duidelijk; deze mensen zijn eenzaam en alleen op de wereld. Ze vieren Kerstmis alleen… als ze al weten dat Kerstmis gevierd wordt en wanneer dat gebeurd. Ze leven van uur tot uur en van dag tot dag. Het leven heeft voor hen eigenlijk niet zoveel zin meer. Er is geen partner of metgezel in hun leven; ze zijn geen lid van een club of vereniging en een echte passie is er vaak niet. Er is niemand die tegen ze praat, behalve de radio. Ze praten tegen muren, of tegen de boot waarop ze wonen. Een hond is vaak de enige levende metgezel die in hun buurt komt. Vrienden zijn er niet of nauwelijks, zoals bij Klaas. Klaas belde naar het radioprogramma om vrienden te maken met de presentator en de luisteraars. Vrijwel zijn gehele adresgegevens kwamen voorbij. Als of hij opriep, om hem te redden uit zijn eeuwige eenzaamheid. De bellers hebben duidelijk geen schouder om op te huilen. Daarom bellen daarom naar zo’n programma m hun verhaal te doen. De presentatoren, regisseurs en vooral de zenderbazen vinden het allemaal wel prima. De radio is spotgoedkoop en de zendtijd is weer gevuld. En er zijn altijd wel sufferds, die blijven bellen. Als het moet, dan lacht en huilt de presentator nog even lekker mee.
De in deze tekst genoemde namen bestaan waarschijnlijk niet, maar de personen erachter des te meer. Want laat ik één ding duidelijk maken: de door mij genoemde gesprekken hebben echt plaatsgevonden. Ik ken hun sociaal isolement. Maar lieve mensen, waarom moet dit allemaal op de nationale radio? Kan niemand deze mensen tegen zichzelf in bescherming nemen? Zijn luistercijfers nou zo heilig, dat we mensen als Jos en Mien op de radio moeten horen, hoe ze worden verkracht, c.q. tot de daad komen? Is het wel zo goed, om deze mensen te laten bellen naar een nachtprogramma, op tijdstippen waarop je eigenlijk gewoon hoort te slapen? Maar bovenal; hoort zo’n presentator Mien niet tegen zichzelf in bescherming te nemen, als ze tot in detail vertelt, hoe ze is verkracht? Dit zijn allemaal vragen die ik mezelf stel, als ik vóór het slapen gaan naar zo’n nachtprogramma luister.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten